KINH LĂNG GIÀ DIỄN GIẢI

[binh]

CHÁNH KINH
4 - THẬT TÁNH VỌNG TƯỞNG TỨC CHƠN TỊCH TĨNH.

Chẳng như thật ấy chẳng thế, như tánh tự tánh, vọng tưởng cũng chẳng khác. Nếu khác với vọng tưởng thì chấp trước tất cả tánh tự tánh, chẳng thấy tịch tĩnh. Người chẳng thấy tịch tĩnh trọn chẳng rời vọng tưởng.
Thế nên, Đại Huệ ! Vô tướng kiến là thắng, chẳng phải tướng kiến. Tướng kiến là nhơn thọ sanh, cho nên chẳng thắng.
Đại Huệ ! Vô tướng là vọng tưởng chẳng sanh, chẳng khởi chẳng diệt, ta nói là Niết bàn.
Đại Huệ ! Niết bàn là thấy nghĩa chơn thật, lìa vọng tưởng tâm tâm số pháp trước. Đạt được Như Lai tự giác thánh trí, ta nói là Niết bàn.

GIẢNG
Trước nói phàm phu rơi vào chẳng như thật thì không thể như tất cả vọng tưởng tự tánh, cũng chẳng khác. Phàm tất cả tánh như vọng tưởng tánh, không thể ngay đó phát minh được vọng tưởng tự tánh. Theo vọng khởi chấp dường như có pháp khác, tướng và kiến theo đó mà sanh, vì thế chẳng thấy tịch tĩnh. Chẳng thấy tịch tĩnh thì trọn không thể xa lìa vọng tưởng, đều do chẳng biết tự tánh vọng tưởng.
Đây chỉ thẳng tự tánh vọng tưởng tức là chơn thật. Chỉ tự biết rõ không có tướng, kiến liền là Niết bàn. Tướng, kiến là nhơn thọ sanh, ngu nơi chơn thật thì không thể an trụ. Đây là tất cả chúng sanh xưa nay thanh tịnh, thường bị khách nhiễm làm chướng. Cho nên biết đoạn chướng bày ra chơn như không hai, tức là tự tánh Niết bàn. Nói là đoạn chướng tức là đoạn chướng tướng kiến này. Chướng này nếu đoạn liền thấy thật tánh vọng tưởng. Từ trước tâm tâm số pháp liền đó chóng lìa . Lìa thì tự giác thánh trí không có thể riêng, Như Lai nói là Niết bàn.
(186)

[binh]

CHÁNH KINH
5 - CHỈ VÔ NHƠN ĐỂ BÀY NGHĨA VÔ SANH

Khi ấy Thế Tôn muốn trùng tuyên lại nghĩa này nên nói kệ :

Diệt trừ sanh luận kia…………………… Dựng lập nghĩa chẳng sanh
Ta nói pháp như thế ……………………. Kẻ ngu không thể biết.
Tất cả pháp chẳng sanh………………… Không tánh không thật có
Càn thát bà huyễn mộng………………… Có tánh ấy không nhơn.

Chúng sanh không tự tánh……………… Vì sao không lại nói ?
Bởi lìa nơi hòa hợp ……………………… Tánh giác biết chẳng hiện
Thế nên không chẳng sanh…………….. Ta nói không tự tánh.
Bảo mỗi mỗi hòa hợp…………………… Tánh hiện mà chẳng có
Phân tích không hòa hợp……………….. Chẳng thấy như ngoại đạo.

GIẢNG
Tất cả các pháp do mê tự tâm bất giác liền hiện, không có tự tánh. Đây là lý do Như Lai nói chẳng sanh và không. Nói chẳng sanh để phá sanh luận. Nói pháp không để phá kiến chấp hữu. Kỳ thật tất cả các pháp đều không tự tánh. Như thành càn thát bà mộng huyễn, tuy có tánh hiện mà vốn không nhơn. Không nhơn mà hiện nên không có nghĩa sanh, bởi không có tánh tự sanh. Trong khoảng kia nhơn duyên hòa hợp gá tánh giác tri, dường như rõ ràng hiện tiền. Nếu lìa hòa hợp thì giác tưởng không có chỗ gá hiện, lại là trạng thái gì ? Trong mộng hòa hợp ngay đó rõ ràng, sau khi thức giấc thì ghi nhớ cái gì ? Cho nên biết, “không “ cùng “chẳng sanh” là nói tất cả pháp bất giác liền hiện không có tự tánh, mà không phải một bề chẳng sanh trống rỗng thành không. Mỗi mỗi hòa hợp tánh như bóng như vang, hiện mà chẳng phải có, chẳng đồng với ngoại đạo chấp thật có sanh nhơn, đợi phân tích rồi sau mới biết nó là chẳng có.
(187)

[binh]

CHÁNH KINH
Mộng huyễn và tóc rũ……………………. Sóng nắng, càn thát bà
Thế gian các thứ việc …………………… Không nhơn mà tướng hiện
Bẻ dẹp hữu nhơn luận……………………Nêu bày nghĩa vô sanh
Pháp chảy mãi chẳng dứt……………….. Thịnh hành vô nhơn luận
Khủng bố các ngoại đạo .

GIẢNG
Tất cả pháp như mộng huyễn , tóc rũ, sóng nắng, thành càn thát bà, không có sanh nhơn, mà sanh sự (quả) rõ ràng. Do đây dùng để chiết phục vô nhơn luận, chính do đây bày vô sanh.
Phàm “pháp trụ pháp vị, thế gian tướng thường trụ”, pháp nhãn chóng mở thì chỗ nhật dụng của bách tánh : cúi, ngước, xoay quanh đều kham nối tiếp. Cho nên nói “nêu bày vô sanh pháp chảy mãi không dứt”.
Song lý do chiết phục ngoại đạo cũng chính tại đây. Nghĩa là ngoại đạo vọng chấp các pháp có sanh nên rơi vào hai lỗi: Một là chẳng phải tự sanh, hai là chẳng thể sanh cái khác, vì không có tánh sanh. Nếu có sanh nhơn thì tất cả pháp đều có cội gốc, không thể chóng liễu. Ngoại đạo không thể giác chỗ này , luống nghe không nhơn, chẳng rõ biết chỗ trở về, mờ mịt không căn cứ. Cho nên biết họ ắt kinh sợ
(187)

[binh]

CHÁNH KINH
6 - RỘNG CHỈ NGHĨA VÔ SANH
Có 2 phần

a) CHỈ THẲNG VÔ SANH

Khi ấy Đại Huệ dùng kệ hỏi Phật :
Thế nào do nhơn gì ?............................. Kia do cớ gì sanh ?
Ở chỗ nào hòa hợp……………………… Mà làm vô nhơn luận ?

GIẢNG
Như Lai ở trước có nói vô nhơn luận , nên Đại Huệ hỏi tất cả pháp rốt ráo nhơn gì ? chỗ nào hòa hợp mà làm vô nhơn luận ?

CHÁNH KINH
Thế Tôn dùng kệ đáp :
Quán sát pháp hữu vi …………………… phi vô nhơn, hữu nhơn
Kia thuộc sanh diệt luận………………… chỗ thấy từ đó diệt

GIẢNG
Ngoại đao nói có nhơn thảy do vọng kiến. Người trí nếu hay quán sát tất cả các pháp hữu vi đều do tự tâm bất giác vọng hiện, như mộng, như huyễn, không có nhơn cũng không vô nhơn. Cái thấy này chóng dứt liền hiệp vô sanh.

(188)

[binh]

CHÁNH KINH
Đại Huệ kệ hỏi :
Thế nào là vô sanh ?............................. Là vô tánh phải chăng ?
Là đoái xem các duyên ………………… có pháp tên vô sanh ?
Tên chẳng lẽ không nghĩa ……………… Xin vì phân biệt nói.

GIẢNG
Đây hỏi vô sanh là thảy không pháp hay đợi duyên hội ? Đã có tên vô sanh, có tên ắt phải có nghĩa.

CHÁNH KINH
Thế Tôn kệ đáp:
Phi vô tánh vô sanh……………………… cũng phi đoái các duyên
Chẳng có tánh có tên……………………. Tên cũng chẳng không nghĩa.
Tất cả các ngoại đạo…………………….. Thanh văn và Duyên giác
Phi cảnh giới thấy trụ…………………….. Ấy gọi tướng vô sanh.

GIẢNG
Tất cả các pháp đều do tâm hiện, hiện chẳng phải không tánh, hiện chẳng đợi duyên, hiện chẳng phải tự tánh, song cũng chẳng phải không nghĩa tâm lượng. Đây là nghĩa tâm lượng vô sanh, chẳng phải cảnh giới của Nhị thừa , thất trụ huống là ngoại đạo.
(188)

[binh]

CHÁNH KINH
Xa lìa các nhơn duyên………………….. cũng lìa tất cả sự
Chỉ có vi tâm trụ………………………….. Tưởng, sở tưởng đều lìa
Thân kia tùy chuyển biến……………….. ta nói là vô sanh.

GIẢNG
Nhơn duyên tức là thế gian nhơn duyên hòa hợp.
Tất cả sự tức là tất cả quả.
Nghĩa là lìa kiến chấp nhơn duyên hòa hợp, nhơn quả, có - không ở thế gian. Chỉ có niệm hiện tiền vi mật, an trụ tịch tĩnh , chuyển năng, sở tất cả thân vọng tưởng, mà làm tự giác thánh trí. Mê - ngộ, dụng khác mà thể không khác, nên nói tâm vốn vô sanh.

CHÁNH KINH
Không ngoại tánh vô tánh……………… cũng không tâm nhiếp thọ
Đoạn trừ tất cả kiến……………………… ta nói là vô sanh.
Như thế không tự tánh …………………. Không, thảy nên phân biệt
Chẳng không nên nói không……………. Vô sanh nên nói không.

GIẢNG
Đây nói giác tự tâm hiện lượng, chỉ rõ tất cả ngoại pháp không tánh, không tâm thủ cảnh, tất cả kiến chấp dứt tức là vô sanh.
Câu vô sanh này cùng nghĩa không, không có tự tánh đều nói chính khi sanh là chẳng sanh, chẳng phải thảy đều không. Cho nên nói “Chẳng không nên nói không, vô sanh nên nói không”.
(189)

[binh]

CHÁNH KINH
b) CHỈ NHƠN DUYÊN SANH ĐỂ PHÁ CHẤP NHƠN SANH.

Nhơn duyên số hòa hợp………………… Ắt có sanh có diệt
Lìa các nhơn duyên số………………….. Không riêng có sanh diệt
Bỏ lìa nhơn duyên số …………………… Lại không có tánh khác
Nếu nói một khác ấy …………………….. Là ngoại đạo vọng tưởng
Có - không, tánh chẳng sanh…………… Chẳng có cũng chẳng không
Trừ số kia chuyển biến………………….. Ấy thảy không thể được.

GIẢNG
Trên nói vô sanh tức đương sanh, chính là Như Lai chỉ bày lý vô sanh.
Đây nói sanh diệt gốc nơi nhơn duyên để rõ cái cớ chúng sanh lưu chuyển. Chỉ đạt lưu chuyển chính ở nhơn duyên thì bỏ nhơn duyên, lại không nói một - khác, có - không, như tứ cú của ngoại đạo vọng tưởng. Mới biết mê nhơn duyên nên thấy sanh diệt, ngộ nhơn duyên là hợp với vô sanh. Nếu lìa nhơn duyên riêng có sanh diệt thì luận vô sanh cũng bị phá. Nghĩa nhơn duyên mà chẳng phải đương sanh chẳng sanh.

CHÁNH KINH
Chỉ có các tục số…………………………. Lần lượt làm xiềng xích
Lìa xích nhơn duyên kia………………… Nghĩa sanh không thể được.
Sanh không tánh chẳng khởi…………… Lìa các lỗi ngoại đạo
Chỉ nói duyên xiềng xích………………… Phàm ngu không thể hiểu
Nếu lìa duyên xiềng xích………………… Riêng có tánh sanh ấy
Tức là vô nhơn luận……………………… Phá hoại nghĩa xiềng xích
Như đèn bày các tướng…………………. Xiềng xích hiện cũng vậy
Ấy là lìa xiềng xích……………………….. Riêng lại có các tánh.

GIẢNG
Các tục số tức là chỉ chúng sanh do nhơn duyên sanh diệt, như xiềng xích liên hoàn chẳng dứt. Nếu ngay nơi nhơn duyên kia chóng lìa xiềng xích liền không sanh diệt có thể được. Liền đây vô sanh, một lúc pháp kiến chẳng khởi, tự lìa lỗi của ngoại đạo. Chỉ dùng thuyết nhơn duyên này, vẫn chẳng phải phàm ngu hay hiểu. Bởi vì lìa xiềng xích tức là không sanh diệt, lìa xiềng xích tức không vô sanh. Mê- ngộ đồng đường mà dễ sanh cái thấy khác. Nếu lìa xiềng xích (nhơn duyên) riêng có sanh diệt thì Như Lai luận vô nhơn. Cũng phải phá hoại nhơn duyên mà lại có chỗ chỉ, như đèn bày các tướng, chẳng phải đèn tức các tướng. Sự hiện của nhơn duyên nếu quả như vậy thì ngoài nhơn duyên riêng có tánh khác, đã thành thuyết của ngoại đạo. Thế thì nghĩa đương sanh mà chẳng sanh của Như Lai lại có chỗ nào được sáng sủa ?
(189)

[binh]

CHÁNH KINH
Không tánh không có sanh……………… Như tự tánh hư không
Nếu lìa các xiềng xích…………………… Huệ không chỗ phân biệt
Lại có các vô sanh……………………….. Pháp hiền thánh sở đắc
Kia sanh mà vô sanh……………………. Ấy là vô sanh nhẫn.

GIẢNG
Đây hiển bày nghĩa đương sanh là chẳng sanh. Bởi vì tức nơi tánh mà không tánh, tức nơi sanh mà vô sanh.
Hiện tại trong nhơn duyên xiềng xích rõ ràng như tự tánh hư không, chẳng lìa nơi đây mà tự chứng, tự biết. Chư hiền thánh đạt được pháp nhẫn đều không có hai ý chỉ.

CHÁNH KINH
Nếu khiến các thế gian …………………. Người quán sát xiềng xích
Tất cả lìa xiềng xích……………………… Từ ấy được tam muội
Si ái các nghiệp thảy…………………….. Ấy là xiềng xích trong
Dùi gỗ, đất bánh xe……………………… Chủng tử thảy bên ngoài.
Nếu khiến có tha tánh…………………… Mà từ nhơn duyên sanh
Kia không nghĩa xiềng xích………………Ấy là chẳng thành tựu.
Nếu sanh không tự tánh………………… Kia lấy gì xiềng xích
Vì lần lượt sanh nhau…………………… Nên biết nghĩa nhơn duyên

GIẢNG
Lại khuyên thế gian chỉ hay quán sát xiềng xích (quán nhơn duyên) không có tự tánh, chẳng sanh pháp khác, chính nơi đây bỗng nhiên không còn ngăn ngại, sẵn có chánh định liền khi ấy hiện tiền.
Mới biết tất cả vô minh, hoặc nghiệp như dùi thanh gỗ, như hòn đất bánh xe. Khi mê dường như có pháp, lúc ngộ chẳng từ nơi khác, lần lượt sanh nhau ai là tác giả ? Nên nói “tướng kiến không tánh, đồng như bó lau”. Nghĩa nhơn duyên pháp nhĩ như thế.
(190)

[binh]

CHÁNH KINH
Pháp cứng, ướt, ấm, động……………….Phàm phu sanh vọng tưởng
Lìa số không pháp khác…………………. Ấy là nói không tánh.

GIẢNG
Nêu cứng, ướt, ấm, động để nói tất cả pháp thảy từ vọng tưởng, dường như sanh tương tục, lìa đây thì riêng không có, là nói không tánh.
(Pháp cứng, ướt, ấm, động tức là đất, nước, lửa, gió. Tứ đại vốn không tánh, chỉ do vọng tưởng mà hiện)

CHÁNH KINH
Như thày trị các bệnh……………………..Không có bao nhiêu luận
Vì bệnh có sai biệt……………………….. Nên lập các thứ trị
Ta vì chúng sanh kia…………………….. Phá hoại các phiền não
Biết căn kia hơn kém…………………….. Vì nói độ môn kia
Phi gốc phiền não khác…………………. Mà có các thứ pháp
Chỉ nói pháp nhất thừa………………….. Ấy tức là đại thừa.

GIẢNG
Kết nói Như Lai vì các chúng sanh rộng nói nhơn duyên để phá phiền não, dựng lập độ môn. Tuy nhơn căn dục có các thứ khác, dường như Phật cũng có các thứ giáo lý, mà chẳng biết Như Lai chỉ có nhất thừa. Nên nói “tự tâm hiện lượng, phương tiện nhiều môn, về nguồn không hai”.
(190)

[binh]

CHÁNH KINH
NHƯ LAI NÓI PHÁP CHẲNG PHẢI THƯỜNG, CHẲNG PHẢI VÔ THƯỜNG, CHẲNG ĐỒNG VỚI NGOẠI ĐẠO.
Có hai phần

I - HỎI NGOẠI ĐẠO VỌNG CHẤP VÔ THƯỜNG LÀ TÀ HAY CHÁNH ?

Khi ấy Đại Bồ tát Đại Huệ bạch Phật : Thế Tôn ! Tất cả ngoại đạo đều khởi vọng tưởng vô thường. Thế Tôn cũng nói tất cả hành là vô thường, là pháp sanh diệt. Nghĩa này thế nào ? Là tà hay chánh ? Là có bao nhiêu thứ vô thường ?

GIẢNG
Trước đây Phật nói chẳng sanh diệt là thường, chẳng đồng với thường của ngoại đạo. Nay hỏi về vô thường có tà hay chánh không.
Đứng về tự tâm mà nói thì chẳng phải thường, chẳng phải vô thường. Bởi bất giác tự tâm vọng hiện ra thì niệm niệm chẳng dừng, không có chủ. Như thế thì tất cả pháp sắc tâm trong ngoài như ngọn đèn, như đống lửa, như điện chớp, như bóng dáng, mé trước, mé sau mỗi mỗi chẳng đến nhau, đây là chánh pháp nói vô thường. Phàm tự tánh như thật khó mà chóng giác nên vì nói vô thường khiến họ lần lần ngộ. Ngoại đạo luống ở ngoài tâm thấy tất cả pháp thật có sanh ra, thật có diệt mất, chấp thường vẫn chẳng phải nhơn chơn thật, chấp vô thường cũng chẳng phải nhơn chơn tịch. Đây là lý do Bồ Tát Đại Huệ hỏi Phật.

CHÁNH KINH
II - NGOẠI ĐẠO VÔ THƯỜNG, CHÁNH PHÁP CHẲNG PHẢI THƯỜNG - VÔ THƯỜNG.
Có 11 phần :

1) TỔNG BÀY :
Phật bảo Đại Huệ : Ngoại đạo có bảy thứ vô thường, chẳng phải pháp của ta. Những gì là bảy ?
- Làm rồi mà bỏ, ấy gọi là vô thường.
- Hình xứ hoại , ấy gọi là vô thường.
- Tức sắc là vô thường
- Khoảng giữa sắc chuyển biến, ấy gọi là vô thường, không xen hở, tự nó tan hoại như sự chuyển biến của sữa thành tô lạc (kem), trong khoảng giữa không thể thấy, vô thường hủy hoại tất cả tánh chuyển.
- Tánh vô thường
- Tánh không tánh vô thường
- Tất cả pháp chẳng sanh vô thường vào tất cả pháp.

GIẢNG
Làm rồi mà bỏ là :có tánh vô thường hay làm các đại, các đại là thường, cái hay làm rồi lại bỏ là vô thường
Hình xứ hoại là : chấp tứ đại và tứ đại tạo sắc, năng tạo - sở tạo chẳng hoại, chỉ phân tích thấy hình trạng dài - ngắn , to - nhỏ hoại thôi.
Tức sắc là : tứ đại năng tạo là thường, tứ đại sở tạo là vô thường.
Trong khoảng giữa sắc chuyển là : Năng tạo - sở tạo, trong khoảng giữa có tánh vô thường, luôn luôn chuyển biến như sữa thành tô lạc v.v…tự nhiên biến đổi.
Tánh vô thường là : có tự tánh vô thường chẳng hoại mà hay hoại các pháp, như cây, gậy, gạch, đá có tánh hay hoại
Tánh không tánh vô thường là : tánh chỉ năng tạo, không tánh chỉ sở tạo. Tánh của năng tạo tạo xong liền hoại, pháp sở tạo cũng lại tùy hoại, đây là chấp năng sở đều hoại.
Tất cả pháp chẳng sanh vô thường là : Phân biệt tất cả pháp chẳng sanh, mà cho chẳng sanh khắp tất cả là vô thường.
Đây là bảy thứ vô thường.
(192)

[binh]

CHÁNH KINH
2) TÁNH KHÔNG TÁNH VÔ THƯỜNG.
Đại Huệ ! Tánh không tánh vô thường là : Tứ đại và sở tạo tự tướng hoại. tứ đại tự tướng không thể được, chẳng sanh ư ?

GIẢNG
Tứ đại là năng tạo. sở tạo là tất cả pháp. Kia chấp năng tạo tạo sở tạo tự tướng, tạo xong thảy đều hoại, mà tứ đại tự tánh chẳng phải hình tướng có thể được.
Chẳng sanh là : chẳng biết tứ đại chủng do vọng tưởng mà thành. Vọng vốn chẳng sanh, cũng không có chỗ diệt. Tức ở nhơn duyên xiềng xích đều không có tác giả. Đâu thể khi năng tạo sở tạo hoại lại có tứ đại tự tánh chẳng sanh ư ?

CHÁNH KINH
3) TẤT CẢ PHÁP CHẲNG SANH VÔ THƯỜNG
Kia chẳng sanh vô thường ấy, chẳng phải thường vô thường, tất cả pháp có - không chẳng sanh, phân tích cho đến vi trần thì không thể thấy, ấy là nghĩa chẳng sanh. Phi sanh, ấy gọi là tướng chẳng sanh vô thường. Nếu chẳng giác chỗ này thì rơi vào nghĩa sanh vô thường của ngoại đạo.

GIẢNG
Chẳng phải thường vô thường chính là chỗ chấp của ngoại đạo. Kia cho là tất cả pháp có - không chẳng sanh, phân tích cho đến vi trần thì không thể thấy, ấy là nghĩa chẳng sanh. Phi sanh, bèn cho là chẳng sanh vô thường, mà không biết pháp của ta nói chẳng sanh, bởi do tự tâm bất giác vọng hiện, như bóng như điện, không thể nói có - không mà chẳng phải phân tích đến vi trần, nói không thấy. Vả lại đã nói có tánh chẳng sanh vào tất cả pháp, đây tức là sanh, vì gọi là tác giả. Lẽ ra nói sanh vô thường, lại nói chẳng sanh vô thường. Thế thì cho sanh là chẳng sanh, không biết nghĩa chẳng sanh. Cho chắng sanh là vô thường là không biết nghĩa vô thường. Nếu chẳng giác chỗ này tức rơi vào nghĩa sanh vô thường của ngoại đạo mà cho là chẳng sanh vô thường.
(192)

[binh]

CHÁNH KINH
4) TÁNH VÔ THƯỜNG

Đại Huệ ! Tánh vô thường ấy là tự tâm vọng tưởng chẳng phải tánh thường vô thường. Vì cớ sao ? Vì vô thường tự tánh chẳng hoại.
Đại Huệ ! Đây là việc tất cả tánh không tánh vô thường. Trừ vô thường ra, không có cái gì hay khiến tất cả pháp tánh không tánh, như gậy gộc, gạch đá hay phá hoại các vật.

GIẢNG
Tánh vô thường là : Ngoại đạo chấp tự tánh vô thường hay phá hoại các pháp. Trước xét cái tệ kia , là đối chỗ chẳng phải tánh thường vô thường mà vọng sanh phân biệt, bảo có vô thường tự tánh chẳng hoại. Dưới bèn nêu cái chấp kia , bảo việc tất cả tánh không tánh vô thường, chẳng phải có vô thường tự tánh hay hoại các pháp thì quyết không thể khiến tất cả pháp tánh không tánh vô thường. Cũng như gậy, gạch đá là dụ cho có sức phá hoại. Đây tức là năng hoại sở hoại rõ ràng có hai vật.

CHÁNH KINH
Hiện thấy mỗi mỗi chẳng khác tánh ấy vô thường sự, chẳng phải tác - sở có sai biệt, đây là vô thường, đây là sự. Tác và sở tác không khác ấy, tất cả tánh thường , vì không nhơn tánh.
Đại Huệ ! tất cả tánh không tánh có nhơn, chẳng phải chỗ biết của phàm phu.

GIẢNG
Nhơn ở trên nói nếu có cái vô thường tự tánh chẳng hoại mà hay hoại tất cả pháp thì nên có hai vật sai biệt. Cho nên phá rằng “Hiện thấy trước mắt tất cả tánh (pháp) vô thường sự không có năng hoại sở hoại tướng sai biệt khác, thật có thể chỉ bày, bảo rằng “đây là vô thường tánh hay hoại, đây là vô thường sự bị hoại”. Đã năng - sở chẳng khác thì tất cả tánh là thường, không có nhơn tánh. Nghĩa là tất cả pháp thường tự tịch diệt không có nhơn tánh năng hoại.
Như Lai lại chuyển ngữ nói “Tất cả tánh không tánh vô thường cũng có nhơn, song chẳng phải chỗ biết của phàm ngu”. Sao lại gọi là có nhơn ? Nghĩa là tất cả các pháp nhơn vô thủy bất giác vọng hiện ra, không có tự tánh, sát na, sát na, niệm niệm chẳng dừng , nên nói “Các pháp trụ pháp vị, thế gian tướng thường trụ”. Đây không phải chỗ biết của phàm ngu.
(193)