(1) Lậu hoặc phải do tri kiến đoạn trừ
Đối với vấn đề này, đức Phật giải thích: Kẻ vô văn phàm phu, không thường diện kiến các bậc thánh, không hiểu rõ pháp các bậc thánh, không tu tập pháp các bậc thánh, cho nên vị ấy không tác ý các pháp cần phải tác ý, ngược lại tác ý các pháp không cần phải tác ý. Như: ta có mặt trong thời quá khứ hay ta không có mặt trong thời quá khứ? ta có mặt trong thời quá khứ như thế nào? ta sẽ có mặt trong thời vị lai hay ta sẽ không có mặt trong thời vị lai? ta sẽ không có mặt trong thời vị lai như thế nào? ta từ đâu đến và sẽ đi về đâu? Do vì tác ý các pháp không cần tác ý, nên kẻ ấy khởi lên một trong hai tà kiến [20]: Ta có tự ngã (àtman) [21] hay ta không có tự ngã [22]. Những suy nghĩ như vậy gọi là tà kiến (quan điểm không đúng), kiến trù lâm, kiến hoang vu (quan điểm hoang đường), kiến hý luận (quan điểm chỉ có giá trị vui chơi), kiến tranh chấp (quan điển chỉ dẫn đến sự tranh cãi), kiến kiết phược (quan điểm đưa đến sự trói buột). Do vậy, kẻ ấy bị trói buột những tà kiến này, chắc chắn sẽ không được thoát khỏi sanh, già bịnh chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
Tại sao những suy nghĩ như vừa nêu đức Phật cho nó là tà kiến hay những suy nghĩ không hoang đường? Để hiểu rõ quan điểm của đức Phật đối với vấn đề này, trong "Kinh ví dụ mũi tên" [23] đức Phật đã giải thích lý do tại sao ngài không trả lời 14 vấn đề siêu hình cho Man đồng tử. Vì những vấn đề ấy, không có liên hệ gì đến đời sống phạm hạnh, không có lợi ích gì trong việc đến việc đoạn trừ khổ đau của con người, chỉ tăng thêm phiền não mà thôi, cho dù những điều ấy có được Như lai trả lời hay không trả lời, thì cuộc đời này vẫn có sanh, lão, bệnh, tử, sầu, bi, khổ, ưu, não. Do vậy, việc cần phải làm trước tiên của con người là làm thế nào để đoạn trừ những nổi khổ đau đang dày vò cuộc sống chúng ta. Những điều cần phải làm đó, ta đã giảng giải một cách tường tận, đó là cuộc sống của con người là khổ (Khổ); nguyên nhân đưa đến sự khổ (khổ tập); Ngoài nổi khổ, con người có đời sống an vui hạnh phúc, Niết bàn (khổ diệt); và con đường dẫn đến cảnh giới Niết bàn. Đó là lý do tại sao đức Phật cho rằng, suy tư về những vấn đề thuộc về thế giới siêu hình là không như lý tác ý.
Như vậy, suy tư về cái gì được gọi là như lý tác ý? Trong "Kinh tất cả lậu hoặc" đức Phật trả lời một cách rõ ràng là: Các tỷ kheo cần phải như lý tác ý đến những pháp như là: Đây là khổ; đây là khổ tập; đây là khổ diệt [24]. Nhờ vị ấy như lý tác ý như vậy, cho nên ba kiết sử được đoạn trừ: Thân kiến, nghi và giới cấm thủ được đoạn trừ.
(2) Lậu hoặc phải do phòng hộ đoạn trừ
Đức Phật giải thích về sự phòng hộ, tức là sự giữ gìn sáu căn, bằng cách khi con mắt tiếp xúc với các sắc, tai nghe những âm thanh, lưỡi nếm vị, thâm cảm xúc và ý phân biệt về các pháp, cần phải như lý tác ý: nếu các sắc là sắc đẹp; âm thanh là những âm thanh ưu thích; các hương là những mùi hương thơm tho; các vị là những mùi vị ngon ngọt; các pháp là những pháp ưu mến, chúng ta không vì thế bị ái nhiễm say mê chúng. Nếu ngược lại, 6 trần ấy là những thứ không ưu thích, không tốt đẹp, chúng ta cũng không vì thế mà sanh tâm sân hận. Vì đặt tính của 6 trần vốn là cái do nhân duyên hợp thành, cái gì do nhân duyên hợp thành, cái ấy không bền chắc, luôn luôn cải biến, do vậy chúng ta không nên ái nhiễm các sắc đẹp, sân hận thù ghét các sắc xấu. Do sự phòng hộ như vậy, các ác pháp chưa sanh không sanh khởi, các ác pháp đã sanh được trừ diệt, các thiện pháp chưa sanh sanh khởi, các thiện pháp đã sanh tiếp tục tăng trưởng. Đây là ý nghĩa phòng hộ sáu căn.
(3) Lậu hoặc phải do thọ dụng đoạn trừ
Đức Phật giải thích về sự thọ dụng là đề cập đến những nhu cầu cần thiết cho sự sinh tồn của con người. Như là y phục để che thân; các loại ẩm thực; các dụng cụ để ngủ nghỉ [25] ; và thuốc men để trị liệu bịnh hoạn. Đó là 4 nhu cầu cần thiết cho đời sống của một vị xuất gia trong thời đại của đức Phật. 4 điều kiện tối thiểu này, không thể thiếu hơn nữa cho một người xuất gia ở thời đó, để hoàn thành đời sống phạm hạnh, nếu như vị xuất gia thiếu một trong bốn điều kiện trên, thật khó có thể thành đạt được mục đích ấy. Như việc ăn uống để thân thể được khỏe mạnh, thân thể khỏe mạnh là điều kiện cho tinh thần mới minh mẫn, dễ dàng tu tập; y phục là vật để che kín thân thể, đồng thời cũng là cái để che bớt sự nóng lạnh của thời tiết khắc nghiệt của xứ Ấn độ; sàng tọa không những là vật để ngủ nghỉ, mà còn là cái để ngăn ngừa các sự độc hại của các loại rắn, rết, kiến…; và thuốc men là những thứ để trị bịnh. Do vậy, 4 nhu cầu này là cái cần thiết cho đời sống của một người xuất gia trong thời kỳ đức Phật còn tại thế, khi 4 điều kiện này thiếu sẽ dẫn đến khó khăn, làm chướng ngại con đường giải thoát giác ngộ, thậm chí phát sanh phiền não cho vị ấy. Ngược lại, 4 nhu cầu này được đáp ứng, thọ dụng một cách vừa phải, nó sẽ là điều kiện thuận lợi cho vị ấy an tâm tu tập. Đây là ý nghĩa việc thọ dụng trong kinh này.
(4) Lậu hoặc phải do kham nhẫn đoạn trừTrong kinh này, đức Phật giải thích về sự đoạn trừ những phiền não bằng sự kham nhẫn. Đó là những hiện tượng trong tự nhiên. Như thời tiết nóng lạnh, chúng ta không thể bảo thời tiết đừng nóng hay đừng lạnh; thân thể bệnh hoạn đau nhức, ngoài việc phải uống thuốc, chúng ta cần kham nhẫn sự đau nhức đó…Nếu vị ấy không chấp nhận việc tự nhiên đó, như vậy vị ấy không những chỉ có nổi đau khổ về thân mà còn thêm sự đau khổ về tâm, vì người ấy không kham nhẫn. Nếu như vị ấy kham nhẫn những nóng lạnh, đau nhức của những hiện tượng tự nhiên đó, vị ấy chỉ cảm thọ đau nhức, nóng lạnh về thân, không cảm thọ những đau khổ về tâm, vì vị ấy biết kham nhẫn. Như vậy là ý nghĩa của sự diệt trừ phiền não bằng sự kham nhẫn.
(5) Lậu hoặc phải do tránh né đoạn trừ
Cũng theo kinh này, đức Phật trình bày về những lậu hoặc phải do sự tránh né mới được đoạn trừ. Ví như chúng ta gặp những loài thú dữ, kẻ điên dại, người ác độc, những nơi nguy hiểm, những vật làm hại người…Nói chung, những thứ gì làm tổn hại, làm nguy hiểm đến đời sống của con người, chúng ta cần phải tránh né những thứ ấy. Sự tránh né này, nó có lợi cho chúng ta không bị thương tổn, được lành mạnh và an vui. Tất cả những thứ nguy hiểm vừa nêu trên, chỉ có phương pháp tránh né mới có thể đoạn trừ những loại phiền não này. Đây là ý nghĩa của câu lậu hoặc phải do sự tránh né được đoạn trừ.
(6) Lậu hoặc phải do trừ diệt đoạn trừ
Thế nào là những lậu hoặc phải do trừ diệt được đoạn trừ? trong kinh này, đức Phật giải thích rằng, cần phải diệt trừ, từ bỏ những dục niệm, sân niệm và những pháp ác bất thiện. Nếu vị tỷ kheo không diệt trừ những pháp này, tâm vị ấy chắc chắn sanh khởi những nhiệt não, khổ đau. Nếu như vị ấy đoạn trừ, từ bỏ được những dục niệm, sân niệm và các ác bất thiện, tâm vị ấy sẽ được an lạc. Đây là ý nghĩa của câu: lậu hoặc phải do trừ diệt đoạn trừ.
(7) Lậu hoặc phải do tu tập đoạn trừ
Ở đây, đức Phật giải thích có những lậu hoặc do tu tập được đoạn trừ, tức chỉ cho tu tập 7 giác chi [26]: 1. Niệm giác chi, 2. Trạch pháp giác chi, 3. Tinh tấn giác chi, 4. Khinh an giác chi, 5. Hỷ giác chi, 6. Định giác chi, 7. Xả giác chi. Ở đây, chữ "giác" có nghĩa là trạng thái tỉnh thức, quan sát rõ ràng của tâm. Niệm giác chi nghĩa là từng niệm từng niệm trong hằng ngày, chúng ta cần phải quan sát một cách rõ ràng; Trạch pháp giác chi có nghĩa chúng ta phải lựa chọn những pháp nào làm tăng trưởng giới, tăng trưởng thiền định và tăng trưởng trí tuệ, đó là những pháp mà chúng ta cần chọn lựa và thực hành; Tinh tấn giác chi, sau khi lựa chọn xong chúng ta cần nổ lực hành trì; Khinh an giác chi và Hỷ giác chi là kết quả của sự hành trì giáo pháp của Phật; Định giác chi là sự tu tập thiền định; Xả giác chi là kết quả của sự văn tư và tu, vì vị đó đã thấu đạt chân lý, xả ly tất cả phiền não và chấp trước. Do vì như lý tác ý và tu tập 7 giác tri này, cho nên vị ấy xả ly lòng tham lam, sân hận và si mê, những ác pháp (lậu hoặc) chưa sanh không sanh khởi, những ác pháp đã sanh được trừ diệt; những thiện pháp chưa sanh bèn sanh khởi, những thiện pháp đã sanh tiếp tục phát triển. Vì tính chất của lòng tham lam, sân hận và si mê là nguồn gốc của phiền não, nó đã thành tập quán của con người, cho nên cần phải trải qua thời gian tu tập để đoạn trừ. Đó là ý nghĩa của câu phiền não phải do tu tập đoạn trừ.
Những vấn đề vừa được trình bày trên đây, là những phương pháp đoạn trừ phiền não, những khổ đau trong cuộc sống của con người, được đức Phật trình một cách cụ thể và rõ ràng, lời ngài giảng dạy không phải là những vấn đề siêu hình, khó hiểu mà rất thực tế, vì cuộc sống của con người rất phức tạp và đa dạng, do đó sự xuất hiện phiền não cũng không đồng nhau, có những phiền não thuộc về sự hạn chế của tri thức, nó phải do tri thức đoạn trừ, có những phiền não thuộc về thiếu sự cảnh giác, nó phải do sự cảnh giác hay phòng hộ để đoạn trừ, có những phiền não thuộc về sự thiếu thốn vật chất (thọ dụng), phải do thọ dụng vật chất mới được đoạn trừ, có những loại phiền não thuộc về thiếu sự nhẫn nại, nó phải do sự nhẫn nại mới được đoạn trừ, có những phiền não thuộc về thiếu sự cẩn thận, nó phải do sự tránh né (xa lánh) mới được đoạn trừ, có những loại phiền não thuộc về cố chấp phải do đoạn diệt để được đoạn trừ, và có những loại phiền não thuộc về tập quán phải do tu tập, mới được đoạn trừ.
Do vậy, là người tu tập, muốn đoạn trừ tất cả phiền não, để được một cuộc sống an lạc và thật sự có ý nghĩa, chúng ta phải tìm hiểu điểm xuất phát của những phiền não, mới có thể đoạn trừ những phiền não ấy, chúng ta không nên có thái độ cố chấp, thành kiến, phiến diện cường điệu một vấn đề nào đó, dựa vào sự hiểu biết phiến diện và kinh nghiệm cá nhân của mình, đưa đến chủ quan cho rằng: chỉ có ở đây là đúng, ngoài ra đều sai lầm. Là con người cần phải có những nhu cầu cần thiết như ăn, ở và mặc…những thứ này là vật cần phải có để nuôi sống cơ thể, sự thiếu thốn quá mức về vật chất, theo đức Phật đó cũng là một trong những phiền não, đó là những loại phiền não thuộc về thiếu thốn vật chất. Ngoài ra, có những loại phiền não xuất phát từ tâm lý, chúng ta có thể vay mượn khái niệm "ảo tượng" để hình dung về trạng thái tâm lý này. Trong đạo Phật gọi nó là "vô minh", nó là con quỷ dữ mang lại tất cả những khổ đau cho cuộc sống con người. Đây là điểm trọng tâm mà đức Phật ra đời và nói pháp.
Câu trả lời thật vừa ý ..... Cảm ơn Đức Phật .... ^^! Cảm ơn Đạo hữu ...
![;) ;)](./images/smilies/smilies/SmiliesDTK003.gif)
...
Kham nhẫn thật khó ... Khi kham nhẫn có lẻ nên như lý tác ý
Thân này chẳng phải là ta hay là của ta
Bệnh chẳng phải ta hay của ta . Đau chẳng phải ta hay của ta.
Chấp nhận và yêu thương ... Bệnh là một phần của cuộc sống . sinh lão bệnh tử. chẳng đau khổ vì lá rơi ... chẳng đau khổ vì hoa tàn ... Người phật tử chỉ có thân bệnh .. không có tâm bệnh.
( thật ra lúc bình thường, cũng nên quán vô ngã ... sợ mệt, sợ hại thân, sợ hại sắc mà chẳng thật nhiệt tình ... mọi thứ chẳng phải của mình ... chẳng bền, chẳng nên níu giữ... dễ cho, dễ hy sinh, tự ngã nhỏ lại và yêu thương to ra ... chẳng tham nhìu ... )
![:D :D](./images/smilies/smilies/SmiliesDTK004.gif)