Cao tăng dị truyện.

[Huệ Hiền]

83. CA NA ÐỀ BÀ:

Ðề Bà đắc pháp rồi, danh vang khắp nơi. Nhưng vẫn lo người không tin lời mình. Khi ấy ở Thiên Trúc có thờ tượng Trời Ðại Tự Tại, ai cầu gì được nấy.

Ðề Bà đến miếu xem, vạn chúng đi theo vào. Quả nhiên tượng trợn mắt như nổi giận. Ðề Bà nói:

- Thần thì phải xứng là thần, sao lại nhỏ nhen thế! Chính đáng là phải dùng oai linh để cảm hóa người, dùng trí đức để dạy dỗ vật, chứ sao lại mượn vàng làm thân, pha lê làm mắt để mê hoặc đời. Ðó chẳng phải chỗ người trông mong.

Rồi bắc thang vào vai tượng, leo lên đục con ngươi của tượng ra. Người xem sanh nghi nói:

- Trời Ðại Tự Tại lại bị một chú Bà Là Môn nhỏ bắt nạt sao ?

Ðề Bà nói:

- Thần minh cao xa nên lấy việc gần để thử tôi. Tôi được tâm của Ngài nên mới dám làm thế.

Nói xong, bày các thứ cúng dường. Ðêm ấy, trời Ðại Tự Tại giáng xuống thọ nhận đồ cúng và nói:

- Ông được tâm tôi, người được hình tôi. Ông đem tâm cúng, người đem vật chất dâng. Người biết mà kính ta là ông. Người sợ mà vu oan ta là mọi người. Ông tuy cúng rất tốt đẹp, nhưng thiếu cái tôi cần.

Ðề Bà nói:

- Thần cần vật gì?

Trời Ðại Tự Tại nói:

- Tôi thiếu con mắt trái, cho ta được chăng ?

Ðề Bà cười, móc mắt mình đưa ra. Càng móc càng sanh hoài không hết. Từ sáng đến chiều, mắt móc mấy vạn. Thần khen:

- Lành thay, Ma nạp! Thật là bố thí cao thượng nhất. Ông muốn cầu gì ?

Ðề Bà nói:

- Tôi đã sáng tâm, không cần nhờ ở ngoài.

Sau Ðề Bà đến thành Ba Liên Phất, nghe các ngoại đạo muốn ngăn chướng Phật pháp, tính kế đã lâu. Ðề Bà bèn cầm tràng phan vào trong chúng kia, họ bèn hỏi:

- Sao ông không đi trước ?

Ðề Bà nói:

- Sao ông không đi sau ?

- Ông hình như người bần tiện ?

- Ông giống người cao quý.

- Ông hiểu pháp gì ?

- Ông trăm thứ chẳng hiểu.

- Tôi muốn được Phật.

- Tôi rõ ràng được Phật.

- Ông đâu đáng được.

- Tôi vốn đã được đạo, còn ông thực chẳng được.

- Ông đã chẳng được, tại sao nói được ?

Ðề Bà nói:

- Ông có ngã do đó chẳng được. Còn ta không ngã nên ta đáng được.

Họ bèn chịu thua, hỏi Ðề Bà:

- Ông tên gì?

- Tôi tên Ca Na Ðề Bà.

Người kia trước đã nghe tên Ðề Bà, bèn hối lỗi đến tạ tội. Trong chúng còn thay nhau vấn nạn, Ðề Bà dùng biện tài vô ngại chiết phục hết.

* Bên Trung Hoa thời này nhằm đời Hán Cao Ðế năm Canh Thìn.

Hán Vũ Ðế, niên hiệu Nguyên Thú năm thứ hai (121 trước Công Nguyên). Tướng quân Phiêu Kỵ về phương Nam để dẹp Hung Nô, khi qua Cư Duyên bắt vua Hưu Ðồ, được một người vàng cao hơn một trượng. Vua cho là đại thần đặt ở cung Cam Tuyền, không tế tự, chỉ đốt hương lễ bái mà thôi. Ở đây đạo Phật lưu thông chậm.

84. LA HẦU LA ÐA:

La Ða lấy tay phải nâng bát vàng lên đến Phạm cung lấy cơm thơm về thiết trai đại chúng. Ðại chúng chợt đem tâm chán ghét. La Ða nói:

- Chẳng phải lỗi của ta, mà do nghiệp của các ông.

Rồi bảo Nan Ðề cùng ăn, chúng lấy làm lạ, La Ða nói:

- Ông chẳng ăn được đều do đây vậy. Nên biết người chia tòa với ta tức là Phật thời quá khứ Ba La Thọ Vương, xót thương loài người mà thị hiện. Bọn ông cũng ở trong kiếp Trang Nghiêm, đã chứng Tam quả mà chưa chứng vô lậu.

Chúng nói:

- Thần lực của thầy ta, điều này đáng tin. Còn nói ông ta là Phật quá khứ thì chúng con trộm ngờ.

Nan Ðề biết chúng sanh ngã mạn bèn nói:

- Thế Tôn lúc tại thế, thế giới bằng phẳng, chẳng có gò nỗng, sông suối, ngòi lạch, nước rất ngon ngọt, cây cối tươi tốt, đất nước hưng thịnh. Không có tám khổ, hành mười thiện. Từ khi ngài nhập diệt ở song thọ hơn 800 năm, thế giới gò trống, cây cối khô héo. Người không có lòng tin, chánh niệm nhỏ ít, chẳng tin chân như, chỉ thích thần lực.

Nói xong lấy tay phải ấn xuống đất cho đến mé Kim Cương luân, lấy nước cam lồ đựng vào bình lưu ly, đem vào hội. Ðại chúng vừa thấy, tức thời khâm mộ, hối lỗi làm lễ.

[Huệ Hiền]

85. TĂNG GIÀ NAN ÐỀ:

Ngài khi phó chúc xong, tay phải vịn cây mà tịch. Ðại chúng bàn luận:

- Quần chúng quy tịch dưới gốc cây là điềm che mát cho người sau.

Họ định đem toàn thân lên đất cao, dựng tháp. Nhưng chúng dùng toàn lực cũng không nâng lên được, bèn đem mấy voi tới kéo cũng không động. Bèn thiêu thân ngay tại gốc cây, cây càng thêm tươi tốt.
*
Niên hiệu Hồng Gia năm thứ hai. Quang Lộc đại phu là Lưu Hướng, tuyển truyện thần tiên, nói:

- Từ Hoàng đế trở xuống đến nay. Người đắc tiên đạo được 149 người mà 74 người đã thấy kinh Phật.

Lại nói:

- Xem khắp sách vở, thường thường thấy có kinh Phật.

Niên hiệu, Nguyên Thọ nguyên niên năm Kỷ Mùi (2 trước Công nguyên), Cảnh Hiến đi sứ nước Ðại Thị Nguyệt trở về được kinh Phù Ðồ, người đời ấy không ai biết.

[Huệ Hiền]

86. CƯU MA ÐA LA:

Cưu Ma Ða La là con Bà La Môn nước Ðại Nguyệt Thị, xưa là trời Tự Tại Thiên Dục giới lục thiên, thấy Bồ tát Anh Lạc, chợt khởi lòng tham ái, bị đọa xuống trời Ðao Lợi, nghe Kiều Thi Ca thuyết Bát nhã Ba la mật, do được pháp thù thắng nên lại sanh lên Phạm Thiên. Vì căn tánh lanh lợi, khéo thuyết pháp yếu, chư thiên tôn làm Ðạo sư. Thời tiết kế tục Tổ vị đến, Ngài giáng sanh nước Nguyệt Thị.

87. BÀ TU BÀN ÐẦU:

Xưa Như Lai tu ở Tuyết Sơn có ổ Dã Thước ở trên đảnh. Phật thành đạo rồi, Dã Thước thọ báo làm vua nước Na Ðề. Phật thọ ký rằng:

- Ông đến 1,000 năm sau sanh trong nhà Tỳ Xá Khư ở thành La Duyệt, cùng một bào thai với Thánh.

Nay quả không sai.

Sau độ Ma Noa La con thứ hai vua nước Na Ðề. Trước, nước Na Ðề có voi dữ làm hại, Noa La sanh thì voi ngừng, ba mươi năm không ai biết lý do. Khi Tổ Bàn Ðầu thuật lại vua nghe thì có sứ giả đến báo có 10,000 voi lớn đang phá thành, vua lo lắng. Tổ nói đưa Ma Noa La ra thì yên. Vua thử sai Ma Noa La ra. Ma Noa La ra đến cửa thành phía Nam, vỗ bụng hét lớn, thành bị chấn động, bầy voi điên đảo, chạy tán loạn. Lúc ấy dân chúng mới biết nước được an nổn là nhờ Ma Noa La.

[Huệ Hiền]

88. MA NOA LA:

Khi được truyền kệ, bầy hạc bay lên vừa kêu vừa đi.

Ma Noa vọt lên hư không làm 18 phép thần biến trở về tòa chỉ xuống đất, phát ra một dòng suối thần. Ngài lại nói kệ:

Tâm địa thanh tịnh tuyền
Năng nhuận ư nhất thiết
Tùng địa ư dõng xuất
Biến mãn thập phương tế.

Hặc Lặc Na vui vẻ kính vâng phụng hành.

Ngài truyền pháp xong, ngay chỗ ngồi lặng lẽ thị tịch. Chúng hỏa táng và lượm xá lợi xây tháp thờ.

Tháp xá lợi có bốn mặt:

Trước: Vua Thi Tỳ cắt đùi tặng ó để cứu bồ câu.

Sau: Vua Từ Lực chích thân đốt đèn.

Trái: Thái tử Tát Ðỏa nhào xuống bờ vực để hổ ăn thịt.

Phải: Vua Nguyệt Quang thí bỏ đầu báu, đều là tiền thân của Phật.

Xin xem Tiểu sử Ngài trong cuốn "33 vị Tổ Thiền Tông" của Hòa thượng Thích Thanh Từ, trang 122.

[Huệ Hiền]

89. BỒ ÐỀ ÐẠT MA:

Thuyết pháp Nam Ấn Ðộ:

Bát Nhã Ða La thị tịch, Bồ Ðề Ðạt Ma giáo hóa ở bổn quốc. Có hai sư là Phật Ðại Tiên và Phật Ðại Thắng Ða, vốn cùng Ðạt Ma đồng học Thiền quán Tiểu thừa. Sau Phật Ðại Tiên cùng Ðạt Ma gặp Bát Nhã Ða La, tu theo chánh pháp. Còn Phật Ðại Thắng Ða chia đồ chúng làm 6 tông:

1 - Hữu tướng tông.
2 - Vô tướng tông.
3 - Ðịnh huệ tông.
4 - Giới hạnh tông.
5 - Vô đắc tông .
6 - Tịch tĩnh công.

Rồi triển hóa riêng.

Ðạt Ma than:

- Họ có một thầy đã là lọt vào vết chân trâu, huống là phân làm sáu tông. Ta nếu chẳng trừ, họ sẽ bị cột mãi trong tà kiến.

Nói xong, hiện chút thần lực, đến chỗ tông Hữu tướng hỏi:

- Tất cả các pháp, cái nào là thực tướng?

Trong chúng có một tôn trưởng là Tát Bà La đáp:

- Ở trong các tướng, không lẫn các tướng đó gọi là thực tướng.

- Ở trong các tướng mà không lẫn thì làm sao định được?

- Ở trong các tướng thật không có định; nếu nhất định các tướng sao gọi là thực?

- Các tướng chẳng định gọi là thực tướng, nay ngươi chẳng định, sẽ được thực tướng chăng?

- Tôi nói chẳng định chẳng phải nói các tướng. Nên nói các tướng, nghĩa của nó cũng thế.

- Ngươi nói bất định là thực tướng, thì định mà bất định vậy là chẳng phải thực tướng.

- Ðịnh đã bất định thì không phải thực tướng, nhưng cái biết tôi chẳng phải, cái đó bất định bất biến.

- Nay ông bất biến, thì cái gì là thực tướng? Ðã biến thì qua rồi, nghĩa này cũng vậy.

- Bất biến sẽ còn, còn mà không chỗ nơi nên biến là thực tướng để định cái nghĩa này.

- Thực tướng bất biến, biến thì chẳng phải thực. Ở trong có, không, sao gọi là thực tướng?

Tát Bà La thầm biết thánh sư huyền giải, thầm đạt ý chỉ. Bèn lấy tay chỉ hư không nói:

- Ðây là hữu tướng của thế gian, cũng có thể thành không. Nên thân này của con, có được như thế không?

- Nếu hiểu thực tướng, tức thấy không phải tướng. Nếu rõ không phải tướng thì sắc này cũng vậy. Nên ở trong sắc mà không mất sắc thể. Ở trong phi tướng mà chẳng ngại có. Nếu hiểu như thế, thì đây gọi là thực tướng.

Chúng kia nghe xong, tâm ý rỗng rang, đảnh lễ tín phục.

*
Bồ Ðề Ðạt Ma lại đến tông Vô tướng hỏi:

- Ngươi nói vô tướng, làm sao chứng được?

Trong chúng có Ba La Ðề đáp:

- Tôi gọi vô tướng là tâm không hiện.

- Tâm ngươi không hiện, làm sao rõ được?

- Tôi rõ vô tướng, tâm không thủ xả. Ngay lúc rõ cũng không có người đang (rõ).

- Ở các tâm có không, không có thủ xả, lại không có người đang (rõ). Thì các sự rõ biết là không.

- Nhập Phật tam muội còn không sở đắc, huống là vô tướng mà muốn biết nó.

- Tướng đã chẳng biết thì ai nói có không? Còn không sở đắc, sao gọi là tam muội?

- Tôi nói không tướng là chứng mà không chỗ chứng, chẳng phải tam muội nên tôi nói tam muội.

- Chẳng phải tam muội, làm sao có tên gọi? Ông đã chẳng chứng; không phải chứng thì chứng cái gì?

Ba La Ðề nghe xong, ngộ được bổn tâm, lễ tạ và sám hối những sai lầm cũ.

Ðạt Ma thọ ký:

- Ông sẽ đắc quả, không bao lâu sẽ tự chứng. Nước này có ma, chẳng bao lâu ông sẽ hàng phục chúng. Nói xong Ngài biến mất.

*
Ðến tông Ðịnh huệ hỏi:

- Ông học định huệ, là một hay hai?

Trong chúng có Bà Lan Ðà đáp:

- Ðịnh huệ của tôi, không một không hai.

- Ðã không một, hai sao lại gọi là định huệ?

- Tại định mà không phải định. Ở huệ mà không phải huệ, một mà không một, hai cũng chẳng hai.

- Ðáng một mà chẳng một, đáng hai mà chẳng phải hai, đã chẳng phải định huệ, thì theo định huệ nào?

- Chẳng một, chẳng hai, mà định huệ hay biết; chẳng phải định, chẳng phải huệ cũng lại như thế.

- Huệ chẳng phải định thì làm sao biết? Chẳng một, chẳng hai thì ai định, ai huệ?

Ba Lan Ðà nghe rồi, tâm nghi tan biến.

*
Ngài đến tông Giới hạnh hỏi:

- Cái gì gọi là giới? Thế nào gọi là hạnh? Giới hạnh này là một hay là hai?

Trong chúng có một hiền giả thưa:

- Một, hai hay hai, một đều do kia sanh. Y theo giáo không nhiễm. Ðậy gọi là giới hạnh.

- Ông nói y giáo tức có nhiễm, một hay hai đều phá, sao nói y giáo? Hai cái này trái ngược. Hành chẳng đến được, trong ngoài chẳng rõ, sao gọi là giới?

- Ta có trong ngoài, điều đó đã biết rõ, đã được thông đạt, thì đó là giới hạnh. Nếu nói trái ngược; đều phải hoặc đều trái. Còn nói đến thanh tịnh thì tức là giới, tức là hạnh.

- Ðều phải, đều trái sao nói là thanh tịnh? Ðã được thông thì sao lại nói trong ngoài?

Hiền giả nghe xong, hổ thẹn chịu phục.

*
Ngài đến tông Vô đắc hỏi:

- Ông nói vô đắc là không đắc cái đắc nào? Ðã không chỗ đắc thì cũng là đắc cái vô đắc.

Trong chúng có Bảo Tĩnh đáp:

- Tôi nói vô đắc, chẳng phải đắc cái vô đắc. Nên nói đắc đắc, vô đắc tức là đắc.

- Ðắc đã không đắc, đắc cũng chẳng phải đắc. Ðã nói đắc đắc, thì đắc đắc cái nào?

- Thấy đắc chẳng phải đắc, chẳng phải đắc là đắc. Nếu thấy không có đắc gọi là đắc đắc.

- Ðắc đã chẳng phải đắc, thì đắc đắc chẳng có đắc. Ðã không có chỗ đắc, thì lấy cái đắc nào để đắc?

Bảo Tĩnh nghe rồi, chóng trừ lưới nghi.

*
Ngài đến tông Tịch Tĩnh hỏi:

- Sao gọi là tịch tĩnh? Ở trong pháp này? Cái gì tịch? Cái gì tĩnh?

Có một tôn giả đáp:

- Tâm này bất động gọi đó là tịch, ở pháp không nhiễm gọi là tĩnh.

- Bổn tâm nếu không tịch, cần mượn tịch tĩnh; xưa nay đã tịch đâu cần tịch tĩnh?

- Các pháp vốn không, vì không nên không, ở cái không kia không nên gọi là tịch tĩnh.

- Không không đã không, các pháp cũng vậy. Tịch tĩnh không tướng, cái gì tĩnh? Cái gì tịch?

Người ấy nghe chỉ dạy, hoát nhiên khai ngộ. Rồi từ đó năm chúng đều quy y Ngài.

[Huệ Hiền]

PHỤ LỤC 33 VỊ TỔ

33 Bài tán hình tượng TỔ SƯ của ngài HÁM SƠN

Tổ thứ 1: TÔN GIẢ MA HA CA DIẾP (Maha-Kasypa)

Thân hình sắc vàng
Kim chi sắc hình
Kim cang là tâm
Kim cang vị tâm
Vâng gìn huệ mạng
Phụng trì tuệ mạng
Thường chuyển pháp luân
Thường chuyển pháp luân
Thế Tôn nâng hoa
Thế Tôn niêm hoa
Khẽ mỉm miệng cười
Phá nhan nhất tiếu
Ðến nay khiến ngưòi
Chí kim linh nhân
Nghĩ suy chẳng đến.
Tư nghì bất đáo.

[Huệ Hiền]

Tổ thứ 2: TÔN GIẢ A NAN (Ananda):

Nghe nhiều như biển
Ða văn như hải
Uống dòng rượu pháp
Ẩm súc pháp lưu
Chư Phật còn mất
Chư Phật xuất một
Chẳng rời đầu lưỡi
Bất ly thiệt đầu
Pháp êm dịu hóa
Cổ hoàng pháp hóa
Tiết phách thành lệnh
Tiết phách thành lệnh
Thế nên thầy ta
Thị cố ngã sư
Là chánh trong thiên
Vi thiên trung chính.

[Huệ Hiền]

Tổ thứ 3: TÔN GIẢ THƯƠNG NA HÒA TU (Sanakavasa)

Căn linh Bát Nhã
Bát Nhã linh căn
Kiếp trước đã chứng
Túc sanh dĩ chứng
Nên Sư sắp sanh
Cố sư tương xuất
Cỏ lành ứng trước
Thụy thảo tiên ứng
Dùng tâm ấn tâm
Dĩ tâm ấn tâm
Như lửa vào lửa
Như hỏa đầu hỏa
Ðường hẹp gặp nhau
Hiệp lộ tương phùng
Không có chỗ trốn
Ðịnh một xứ đóa.

Tổ thứ 4: TÔN GIẢ ƯU BA CÚC ÐA (Upagupta)

Một người tâm không
Nhất nhân tâm không
Cung ma chấn động
Ma cung chấn động
Cầm mũi kim cương
Ác kim cương phong
Ai dám đùa giỡn
Thùy cảm khinh lộng
Nếu chịu quay đầu
Nhược khẳng hồi quang
Tâm cuồng chóng hết
Cuồng tâm đốn hiết
Lễ bái quy y
Lễ bái quy y
Các tội tiêu diệt
Chư tội tiêu diệt.

Tổ thứ 5: TÔN GIẢ ÐỀ ÐA CA (Dhrtaka)

Ðã ngộ bổn tâm
Dĩ ngộ bổn tâm
Như trời soi đêm
Như nhật chiếu dạ
Mộng sanh tử này
Thị sanh tử mộng
Ánh sáng siêu việt
Quang minh siêu việ
Pháp thầy vốn không
Sư pháp bổn vô
Tâm con chẳng có
Ngã tâm bất hữu
Như không hợp không
Như không hợp không
Lưỡi không ra miệng
Thiệt bất xuất khẩu.

Tổ thứ 6: TÔN GIẢ DI GIÁ CA (Miccaka)

Ðều do đây đến
Ðô nhân thử lai
Chẳng vì việc khác
Bất vi biệt sự
Gặp nhau giữa chợ
Náo thị tương phùng
Tự bày pháp khí
Tự thị kỳ khí
Huyền kiến chưa đến
Huyền kiến vị nhiên
Sớm biết hôm nay
Tảo tri kim nhật
Cứ lo buôn bán
Ðương hành mãi mại
Chẳng kế giá cả
Bất luận giá trị.

Tổ thứ 7: TÔN GIẢ BÀ TU MẬT (Vasumitra)

Từ đường nóng đến
Tùng nhiệt lộ lai
Chợt gặp bạn thân
Hốt phùng thân hữu
Một lời luận nghĩa
Nhất ngôn luận nghĩa
Chóng biết chưa có
Ðốn tri vị hữu
Xin vị cam lồ
Khất cam lồ vị
Chỉ pháp hư không
Thị hư không pháp
Nếu nói có được
Nhược vị hữu đắc
Rơi bảy rụng tám
Lạc thất lạc bát.

[binh]

Cảm ơn rất nhiều

[Huệ Hiền]

Cảm ơn rất nhiều

Dạ! Có gì đâu...

[Huệ Hiền]

Tổ thứ 8: TÔN GIẢ PHẬT ÐÀ NAN ÐỀ (Buddhanandi)

Chẳng phải không nói
Bất thị bất ngôn

Nói không đến được
Ngôn chi bất cập

Chẳng phải không đi
Bất thị bất hành

Vốn không tung tích
Bổn vô tung tích

Nay gặp người này
Kim ngộ kỳ nhân

Mới mở miệng được
Nãi khả khai khẩu

Từ đây liền đi
Tùng thử tiện hành

Chẳng rơi hang ổ
Bất đọa khòa cửu.

[Huệ Hiền]

Tổ thứ 9: TÔN GIẢ PHỤC ÐÀ MẬT ÐA (Buddhamitra)

Ở trong thai mẹ
Trụ mẫu thai trung

Qua sáu mươi năm
Kinh lục thập niên

Chỉ đợi thầy đến
Chỉ đãi sư lai

Mới thỏa duyên trước
Phương toại tiền duyên

Trên đảnh quang minh
Ðảnh thượng quang minh

Nguyên là sẵn có
Nguyên thị bổn hữu

Vừa vót liền thấu
Nhất quát tiện thấu

Như sư tử rống.
Như sư tử hống.

Tổ thứ 10: HIẾP TÔN GIẢ (Parsva)

Chỉ đất thành vàng
Chỉ địa biến kim

Theo tay mà hiện
Tùy thủ nhi hiện

Thánh nhân liền đến
Thánh nhân tức chí

Còn gì mau hơn?
Hà đẳng khoái tiện

Tợ như hang trống
Tợ hồ không cốc

Ứng tiếng đáp vang
Ứng thanh đáp hưởng

Thì biết tâm ta
Thị tri ngã tâm

Vốn không qua lại.
Bổn vô lai vãng.