NIẾT BÀN ĐÂU XA
Phan Cẩm Thượng
(Tạp chí Nguồn Đạo số 84 - Mùa Vu Lan (2011) Phật lịch 2555, trang 43)
Phan Cẩm Thượng
(Tạp chí Nguồn Đạo số 84 - Mùa Vu Lan (2011) Phật lịch 2555, trang 43)
Thuở nhỏ, mới tập viết chữ Nho, một ông già nhờ tôi viết câu đối:
- Tri túc tâm thường lạc
Vô cầu phẩm tự cao.
Nghĩa là:
Biết đầy đủ trong lòng thường vui sướng
Không cầu cạnh phẩm giá tự nhiên cao.
Người ta hay tìm đến sự bình an ở đạo Phật. Lên chùa vãng cảnh, tụng kinh, giúp đỡ người khác, bố thí, tránh chỗ ồn ào thị phi... nhưng nếu đọc kỹ tư tưởng của Phật, những cái đó chỉ là biện pháp của người bình thường, coi Phật như thần linh. Giác ngộ mới là cái cần làm, trong đó trước tiên là hiểu mình, đến hiểu bản chất của cuộc sống vạn vật, rồi quay lại với cuộc sống sôi động. Cái tâm con người như tấm gương soi mặt hồ, nó không nổi sóng thì hình ảnh phản chiếu mới rõ nét, còn đi tu, ở ẩn chẳng qua là phương tiện. Do vậy mà góc bình an lớn nhất vẫn là sự hiểu biết thấu triệt, đến mức có thể thực hành tâm linh trong chính bản thân, nghĩa là mình nghĩ rằng vui, thì lập tức sẽ vui, sống giữa địa ngục mà như ở trên Niết bàn vậy, và ngay cả vui hay buồn cũng không còn là vấn đề nữa.
Về lý thuyết ai cũng có thể biết như vậy, nhưng hầu hết con người trên đời đều không vượt qua được vòng xoáy của sự mưu sinh, cơm gạo áo tiền, công việc, gia đình, đời sống tình cảm cá nhân... không dễ gì khoác vào lại cởi ra cho được. Do vậy mà tu giữa chợ, thiền ở bất cứ đâu, tìm niềm vui trong sự vất vả hàng ngày mới là cách thức mà con người của xã hội thông tin và công nghiệp lựa chọn. Cái góc nhỏ bình yên không nhất thiết là ở đâu đó, nó có thể dịch chuyển theo mình, tùy theo hoàn cảnh. Ngồi trong góc tàu, đọc vài trang tiểu thuyết cũng là sự bình yên trên con đường đến công sở - một hình ảnh thường thấy ở người công chức hiện tại.