------------------
VÔ NGÃ - DUYÊN KHỞI
Phật giáo thoát thai từ Ấn giáo. Do đó hai tôn giáo này rất giống nhau, nhưng có một khác biệt quan trọng: HỮU NGÃ và VÔ NGÃ. Khi xưa Phật giảng đạo hay nhấn mạnh đến VÔ NGÃ nên người đời gọi ngài là 'Vô ngã đạo sư'
_ Bản ngã là cái gì tự tồn tại, đồng nhất và có tự tính (thực thể)
Do đó theo PG thì các pháp đều tồn tại do nương tựa vào pháp khác (duyên khởi), luôn biến đổi và sinh diệt (vô thường) => các pháp đều là giả danh chứ không có thật. Đây là phát kiến vĩ đại, nhưng rất khó hiểu với mọi người. Bởi vậy không lạ gì khi có nhiều phật tử hiểu sai về Phật giáo nên có quan điểm chả khác gì Ấn giáo
Trụ cột của Phật giáo là 4 câu căn bản của Lý duyên khởi:
"Cái này có do cái kia có
Cái này không do cái kia không
Cái này sinh do cái kia sinh
Cái này diệt do cái kia diệt"
CHẤP THƯỜNG - CHẤP ĐOẠN:
Nếu quan điểm cho rằng có cái gì đó tồn tại thường hằng bất biến thì đó là chấp thường. Nếu quan điểm cho rằng có cái gì đó tồn tại nhưng sau đó bị hoại diệt thì thì đó là chấp đoạn.
Theo PG thì do các pháp đều vô ngã nên không hề có cái gì tồn tại (hiện hữu) thật sự, tất cả đều là giả hữu (hiện hữu giả tạo). Do con người chấp ngã nên mới sinh ra 2 quan điểm chấp thường và chấp đoạn về con người cũng như vạn vật.
NGHIỆP - LUÂN HỒI:
PG dùng thuyết 'nghiệp - luân hồi' của AG làm phương tiện thiện xảo để phá chấp với người theo quan điểm chấp đoạn.
Theo Ấn giáo thì con người có 3 phần: thân xác, tâm thức, linh hồn. Trong 3 phần thì linh hồn chính là cái Ta (Tôi) của con người, sau khi chết thì thân xác và tâm thức bị hoại diệt, linh hồn bất tử sẽ tái sinh luân hồi: đi cõi nào, làm loài gì đều do 'nghiệp' lúc người đó còn sống tạo ra mà quyết định.
Phật giáo do thuyết pháp vô ngã nên phủ nhận sự hiện hữu của linh hồn, cho rằng con người có 2 phần: thân xác (sắc), tâm thức (thọ tưởng hành thức) nên thường gọi là ngũ uẩn. Sau khi chết thì cả 5 uẩn bị hoại diệt, vậy cái gì của con người tái sinh luân hồi? Đó là 'nghiệp'. Vì nghiệp không thuộc về ngũ uẩn nhưng nó là quả do con người sinh ra nên PG có khái niệm về tái sinh luân hồi là 'không phải một cũng không phải hai'
TÂM - THỨC
Nhiều người hay hiểu sai, tưởng rằng Tâm và Thức khác nhau nhưng thật ra đó là cách nói khác nhau để nói về bản nguyên Tinh thần của con người. Dù nói 'tinh thần' hay 'tâm thức' hay 'tâm ý' hay 'ý thức' đều chung một nghĩa. Chẳng hạn PG có câu:'tam giới duy tâm vạn pháp duy thức' là muốn nói tất cả mọi thứ trên đời đều là tâm thức cả (duy tâm).
Còn khi nói 'Chân tâm' và 'Vọng tâm' thì có nghĩa: Chân tâm là bản thể của vũ trụ, Vọng tâm là vũ trụ của con người. Nói thêm là PG cũng đặt nhiều cái tên khác nhau để nói về bản thể của vũ trụ: Chân tâm, Chân không diệu hữu, Tánh không, Như Lai, Ông chủ, v.v...
Tạm thời nhiêu đó trước đã
Không ai trong số họ sẽ đi rửa mặt cả. Người đàn ông mặt bẩn thấy người mặt sạch và nghĩ mình cũng sạch sẽ và không đi rửa. Còn người mặt sạch sẽ thấy rằng người mặt bẩn không đi rửa thì anh ta cũng sẽ không cần đi rửa.
