Kính đạo hữu Hlich, đạo hữu Laughinghaha,
Có phải đạo hữu cho rằng nên dịch Cetana là Tư vì từ Tác ý không thông dụng. TMH thấy đạo hữu nói vậy hợp lý khi giải thích chung cho mọi người về nghiệp, quả thật tác ý là gì cần thêm một ít diễn giải.hlich đã viết: Khi bạn make a choice hay make a decision thì bạn dùng cái gì nếu không phải là sự suy nghĩ? Trước khi làm hay nói ra thì bạn suy nghĩ chi đó rồi mới xuất chiêu, phải không? Cho nên sự suy nghĩ chính là cái đầu mối tạo nghiệp.
Cụm từ "tác ý" là một thuật ngữ phật giáo và mình không thấy có trong từ điển phổ thông. Dĩ nhiên là với "tác ý" thì ta thường hiểu ngay là hành động do có ý đồ từ sự hiểu biết chữ tác chữ ý của chúng ta. Tuy nhiên định nghĩa "tác ý" như vậy thì tội cho thuật ngữ "tác ý" lắm.
Nếu đơn giản tách chữ để diễn giải tác ý là tác động lên ý hay ý có tác động cũng đều được. (*) (xin xem bên dưới) . Và đó là cách chúng ta thường dùng để rút ngắn thuật ngữ.
Ở đây TMH xin phép cung cấp một số thông tin để thấy rằng việc chọn từ ngữ tương đương thuật ngữ Pali hay cả khi dịch từ tiếng Anh cũng khó thể thống nhất giữa nhiều dịch giả nổi tiếng.
Trong Kinh Trung Bộ, chúng ta thường nghe từ tác ý, và được HT. Thích Minh Châu dịch từ chữ manasikarotha, manasikāraṃ, còn từ tiếng Anh được HT. Nanamoli và cả HT. Thanissaro dùng là attend, attention.
Cũng trong kinh này, TMH tìm thì chưa thấy từ Cetana, và chúng ta biết là Kinh Trung Bộ có ngôn ngữ phổ thông, ít thuật ngữ.
Còn trong Vi diệu pháp toát yếu được Dịch giả Phạm Kim Khánh dịch thì Cetana được dịch là Tác ý, với diễn giải là (*) = Ý muốn làm, Ý muốn, làm động cơ đưa đến hành động, phối hợp các tâm sở đồng phát sanh lên đối tượng.
Còn manasikara được ông dịch là nhận định hay chú ý, với diễn giải là hướng tâm về đối tượng
Theo TMH, khi không phân tích tiến trình tâm thì Cetana hay Manasikara không có gì khác. Vậy thì việc dịch là Tác ý, hay Tư, hay Chú ý đều được, chỉ thể hiện ý muốn hành động, tác động lên đối tượng. Còn khi coi chúng là những thuật ngữ, chúng nên được hiểu theo nghĩa kỹ thuật, là những diễn giải chỉ có trong vi diệu pháp.
Xin được lắng nghe!
Kính chúc quý đạo hữu an lạc!