TUYỆT QUÁN LUẬN

[binh]

PHẦN VII

Duyên Môn vấn viết :
Như thị tất cánh không lý ? Đương ư hà chúng ?
Nhập lý viết :
Đương ư nhất thiết sắc trung cầu, đương ư tự ngữ trung chứng !

Duyên Môn hỏi :
Như thế lý rốt ráo KHÔNG, sẽ chứng ở đâu?
Nhập Lý Đáp :
Chính ở trong tất cả sắc mà cầu, ở trong lời chính mình mà chứng.

Giải thích:
Như trên đã nói: khi đã giác ngộ thì toàn thể là chơn, cho nên nói : Chính ở trong tất cả sắc mà cầu, Ở trong lời chính mình mà chứng (Vì nếu đã giác thì tự biết lời nói đó hợp hay không hợp đạo).

[binh]

Vấn viết : Vân hà đương ư nhất thiết sắc trung cầu ? Đương ư tự ngữ trung chứng ? Vân hà (sắc) trung cầu ? Vân hà ngữ trung chứng ?
Đáp viết : Không - sắc nhất hợp, Ngữ - chứng bất nhị dã.

Hỏi: Thế nào chính ở trong tất cả sắc mà cầu? Ở trong lời chính mình mà chứng? Thế nào là trong sắc cầu? Thế nào là trong lời mà chứng ?
Đáp: Không và sắc hợp nhất, lời và chứng không hai.

Giải thích:
Nếu đã giác ngộ thì thấy sắc tức là không, không tức là sắc nên nói “không và sắc hợp nhất”.
Nếu đã chứng ngộ thì mọi lời nói ra đều phù hợp với chơn tâm nên “Lời và chứng không hai”.

[binh]

Vấn viết : Nhược nhất thiết pháp không; hà vi Thánh thông, phàm ủng ?
Đáp viết : Vọng động cố ủng, Chân tỉnh cố thông !

Hỏi: Nếu tất cả pháp KHÔNG, vì sao Thánh thì thông, phàm thì bít?
Đáp: Vì vọng động nên bít, vì chân thật yên lặng nên thông.

Giải thích:
Tất cả pháp vốn KHÔNG, nhưng phàm thì vọng chấp nên thấy có, thấy có nên bít. Thánh chẳng vọng động, chẳng chấp có - không nên không bị ngại bởi cái chấp.

[binh]

Vấn viết : Ký thực Không giả, hà vi thụ huân ? Nhược ký thụ huân, khởi thành Không dã ?
Đáp viết : Phù ngôn vọng giả, bất giác hốt nhi khởi, bất giác hốt nhi động. Kỳ thực Không thể trung, vô hữu nhất pháp nhi thụ huân.


Hỏi: Đã là thật KHÔNG, vì sao chịu huân (huân tập)? Nếu đã chịu huân đâu thành KHÔNG.
Đáp: Nói vọng đó là bất giác chợt khởi, bất giác chợt động; thực ra trong thể KHÔNG, không có một pháp chịu huân.

Giải thích :
Trong TÁNH KHÔNG không có một pháp, lấy gì huân tập ?

[binh]

Vấn viết : Nhược thực Không giả, nhất thiết chúng sinh, tức bất tu đạo. Hà dĩ cố ? Tự nhiên sinh thị cố ?
Đáp viết : Nhất thiết chúng sinh, nhược giải Không lý , thực diệc bất phản tu đạo, chỉ vi ư Không bất không, sinh ư hữu hoặc.

Hỏi: Nếu thật KHÔNG, tất cả chúng sanh tức chẳng tu đạo. Tại sao? Vì là tự nhiên sanh (như vậy) chăng ?
Đáp: Nếu tất cả chúng sanh hiểu rõ lý KHÔNG, thật cũng chẳng còn tu đạo; chỉ vì đối với KHÔNG chẳng KHÔNG, mà sanh ra mê lầm (hoặc).

Giải thích:
Người đã giác ngộ thấy toàn thể là chơn, Kinh Kim Cang nói “Chúng sanh vốn đã NHƯ rồi, đâu phải cần NHƯ nữa”.

[binh]

Vấn viết : Nhược như thử giả, ưng ly hoặc hữu đạo. Vân hà ngôn : Nhất thiết phi đạo ?
Đáp viết : Bất nhiên, phi hoặc tức thị đạo, phi ly hoặc tức thị đạo. Hà dĩ cố ? Như nhân túy thời bất phi tỉnh, tỉnh thời phi túy. Nhiên bất ly túy hữu tỉnh, diệc phi túy tức thị tỉnh dã.

Hỏi: Nếu như thế, lẽ ra lìa mê lầm có Đạo, làm sao nói tất cả chẳng phải Đạo ?
Đáp: Chẳng đúng. Chẳng phải mê lầm tức là Đạo, chẳng phải lìa mê lầm là Đạo.Tại sao? Như người đang say chẳng phải tỉnh, đang tỉnh chẳng phải say. Song chẳng lìa say có tỉnh, cũng chẳng phải say tức là tỉnh.

Giải thích:
Vì mê mới có tỉnh (giác). Đi theo đường đến tỉnh (giác) thì gọi là đạo.
Khi mê thì tất cả đều vọng có, khi tỉnh giác rồi thì tất cả đều là không (chẳng có).

[binh]

Vấn viết : Nhược nhân tỉnh thời, tri túy hà tại ?
Đáp viết : Như thủ phiên phán, nhược thủ phiên thời, bất ứng canh vấn, thủ hà tại ?

Hỏi: Nếu người đang tỉnh, đẩy cái say đi đâu?
Đáp: Như trở bàn tay, nếu khi đang trở tay, chẳng nên hỏi cái tay ở đâu.

Giải thích:
Chẳng ở đâu cả. Như người tỉnh giác, chẳng thấy cái mê ở đâu.

[binh]

PHẦN VIII

Duyên Môn vấn viết :
Nhược bất đạt thử lý , đắc thuyết pháp hóa chúng sinh phủ ?
Nhập Lý viết :
Bất đắc ! Hà dĩ cố ? Tự nhãn vị minh, yên trị tha mục.

Duyên Môn hỏi :
Nếu người chẳng đạt lý này, có được nói pháp, giáo hóa chúng sanh chăng ?
Nhập Lý Đáp :
Chẳng được. Tại sao ? Mắt mình chưa sáng, đâu trị được mắt người.

[binh]

Vấn viết : Tùy kỳ trí lực, phương tiên hóa chi, khởi bất đắc da ?
Đáp viết : Nhược đạt đạo lý giả, khả danh trí lực. Nhược bất đạt đạo lý, danh vi Vô minh lực. Hà dĩ cố ? Trợ kỷ phiền não tác khí lực dã.

Hỏi: Theo sức trí của mình, phương tiện giáo hóa cho họ, đâu chẳng được sao ?
Đáp: Nếu người đạt đạo lý, có thể gọi là sức trí. Nếu chẳng đạt đạo lý, gọi là sức vô minh. Tại sao? vì giúp thêm sức mạnh cho phiền não chính mình.

Giải thích:
Người đạt đạo, căn cứ theo chỗ thấy (trí) của mình mà nói nên gọi là sức trí
Người chưa đạt đạo, căn cứ theo cái hiểu của thức mà nói nên làm vô minh tăng trưởng.

[binh]

Vấn viết : Tuy nhiên bất năng như lý hóa nhân, thả giáo chúng sinh hành thập thiện, ngũ giới, an xử nhân thiên, khởi bất ích tai ?
Đáp viết : Chí lý vô ích, cánh quải nhị tổn. Hà dĩ cố ? Tự hãm, hãm tha cố. Tự hãm gỉa, sở vị tự phương ư đạo. Hãm tha giả, sở vị bất miễn luân hồi lục thú dã.

Hỏi: Tuy nhiên, chẳng thể đúng như lý giáo hóa người, nhưng tạm dạy chúng sanh tu hành năm giới và mười điều lành, đặt yên nơi trời người, đâu chẳng lợi ích sao ?
Đáp: Tột lý không lợi ích, lại chuốc hai điều tổn. Tại sao ? Vì tự vùi lấp mình và vùi lấp người. Tự vùi lấp mình, nghĩa là tự ngăn ngại với Đạo. Vùi lấp người, nghĩa là chẳng ra khỏi luân hồi trong sáu thú.

Giải thích:
Dạy chúng làm điều lành cũng chỉ khiến họ đến cảnh giới trời, người. Không thể làm cho họ thoát khỏi luân hồi, và lại khiến cho mình tăng trưởng ngã chấp, pháp chấp nên gọi là tự vùi lấp mình và người.

[binh]

Vấn viết : Thánh nhân khởi bất thuyết ngũ thừa hữu sai biệt da ?
Đáp viết : Thánh nhân vô tâm thuyết sai biệt pháp. Đản bỉ chúng sinh tự tâm hy vọng hiện. Cố kinh vân : “Nhược bỉ tâm diệt tận, vô thừa nải thừa giả, vô hữu thừa kiến lập, ngã thuyết vi nhất thừa dã”.

Hỏi: Thánh nhân đâu chẳng nói có năm thừa sai khác ư ?
Đáp: Thánh nhân không tâm nói pháp sai khác, chỉ vì tự tâm chúng sanh kia mong mỏi mà ứng hiện ra. Cho nên Kinh nói: “Nếu tâm kia dứt sạch thì không thừa và người thừa, không có thừa dựng lập, ta nói là nhất thừa”.

Giải thích:
Thánh nhân nói ra năm thừa vì tâm chúng sanh có sai khác mà ứng hiện ra năm cảnh giới đó, chẳng phải do Thánh nhân tạo ra năm thừa. Với Thánh nhân chỉ có một thừa là Phật thừa.

[binh]

PHẦN IX

Duyên Môn vấn viết : Hà vi chân học đạo nhân, bất vi tha sở tri, bất vi tha sở thức, hà vi giả ?
Đáp viết : Kỳ trân phi vi bần chi sở thức, chân nhân phi vi quần tà ngụy nhân chi sở tri

Duyên Môn hỏi :
Vì sao người chân thật học đạo, chẳng bị người khác rõ, chẳng bị người khác biết?
Đáp: Vật quý báu, chẳng phải là chổ kẻ nghèo khó biết được; người chân thật, chẳng phải là chổ bọn tà ngụy biết được.

Giải thích:
Người chân thật học đạo, dùng tâm chân thật của mình, mà tâm ấy trời người cũng không thể biết, làm sao kẻ chỉ thấy tà ngụy kia biết được.