Lăng Già luận

[binh]

2 - TÁNH KHÔNG TÁNH VÔ THƯỜNG

Ngoại đạo chấp rằng các pháp do tứ đại tạo ra.
Nhưng tứ đại không tánh, không có hình tướng (nếu có hình tướng đã thành một pháp), nên vô thường.
Chẳng biết rằng tứ đại do vọng tâm hiện ra, không thực có. Vọng vốn chẳng sanh, cũng không có chỗ diệt. Tức ở nhơn duyên xiềng xích đều không có tác giả.

3 - TẤT CẢ PHÁP CHẲNG SANH VÔ THƯỜNG

Ngoại đạo phân tích các pháp cho đến vi trần, thì không thể thấy, bèn cho rằng các pháp , hoặc có - hoặc không đều là vô thường.

Pháp của Phật nói chẳng sanh, bởi do tự tâm bất giác vọng hiện, như bóng như điện, không thể nói có - không mà chẳng phải phân tích đến vi trần, nói không thấy.

[binh]

4 - TÁNH VÔ THƯỜNG

Ngoại đạo chấp có tự tánh vô thường hay phá hoại các pháp. (thí dụ như thần Shiva).
Nếu có cái vô thường tự tánh chẳng hoại mà hay hoại tất cả pháp thì nên có hai vật sai biệt. Nếu thật có thể chỉ bày, bảo rằng “đây là vô thường tánh hay hoại, đây là vô thường sự bị hoại”. Đã có năng - sở thì tất cả tánh là thường, không có nhơn tánh năng hoại. Nghĩa là tất cả pháp thường tự tịch diệt không có nhơn tánh năng hoại. Mà các pháp hoại là do bị một cái tự tánh vô thường bên ngoài làm hoại.
Song tất cả pháp đều chẳng phải cứu cánh thường trụ, do có vô thường hay hoại nhơn tướng, ấy là tự vô thường.
Các pháp vốn do tự tâm vọng hiện. Đã là vọng thì không thường, cho nên nó tự vô thường, chẳng phải do tánh vô thường bên ngoài phá hoại.

Ngoại đạo chấp vô thường tự tánh chẳng hoại, hay vào tất cả pháp, làm hoại các pháp.
Nhưng hết thảy các pháp trong ba đời đều hoại, vậy vô thường tự tánh chẳng hoại ở vào chỗ nào ?
Lại nữa : Ngoại đạo chấp tứ đại thể tánh chẳng hoại, tạo dựng tất cả pháp. Vậy vô thường tự tánh chẳng hoại vào tứ đại thì cái nào hoại cái nào ?

Nên biết chẳng có cái “vô thường tự tánh chẳng hoại hay hoại các pháp, và tứ đại tự tánh chẳng hoại”, thảy đều do tự tâm hiện.

[binh]

5 - TẠO RỒI MÀ BỎ VÔ THƯỜNG

Ngoại đạo chấp tứ đại tạo các pháp. Tạo ra rồi thì pháp đó dần dần hoại nên nói tạo rồi bỏ vô thường.
Nhưng tứ đại chẳng thể sanh tứ đại, như đất chẳng thể sanh đất, nước chẳng thể sanh nước v.v…
Cũng chẳng thể lẫn nhau tao, như nước không thể sanh lửa hay đất v.v…
Cũng chẳng thể tạo chung, như nước và đất không thể sanh lửa v.v…

Cho nên biết rằng chẳng phải tứ đại hay tạo các pháp, mà hết thảy là do tự tâm hiện. Nên biết tứ đại chủng nhơn mê hư vọng mà hiện, trung gian không chủ, là chơn tịch diệt.

6 - HÌNH XỨ HOẠI VÔ THƯỜNG

Ngoại đạo chấp rằng các pháp hoại, chỉ là hình tướng bên ngoài hoại, tứ đại chẳng hoại. Nhưng như trên đã nói : tứ đại chỉ do nhơn mê hư vọng mà hiện, trung gian không chủ.

[binh]

7 - SẮC TỨC VÔ THƯỜNG

Ngoại đạo chấp sắc vô thường là căn cứ vào hình tướng bên ngoài, nhưng vẫn chấp tứ đại là thường. thành ra chỉ có ngôn thuyết, chẳng có thực chất.
Phật nói “sắc tướng do tự tâm hiện ra, vốn là vọng hiện cho nên vô thường”.

8 - SẮC CHUYỂN BIẾN TRUNG GIAN VÔ THƯỜNG

Khi sữa biến thành tô lạc, hay nước trái cây biến thành rượu, ngoại đạo chấp là vật chất đó biến đổi vô thường, nhưng tứ đại thì không vô thường, dụ như vàng làm ra các đồ trang sức, hình tướng thì khác, có hoại, nhưng tánh vàng không hoại.

9 - KẾT BẢY THỨ VÔ THƯỜNG VỌNG CHẤP

Đây là bảy thứ vô thường của ngoại đạo. Ngoại đạo chấp nếu lửa đốt các pháp thì hình tướng bên ngoài diêt. Tứ đại riêng có tự thể , lửa không thể đốt. Nếu hay đốt được thì năng tạo, sở tạo đều đoạn diệt. Đây là phân nửa sanh diệt, phân nửa chẳng sanh diệt. Bởi do chẳng giác tự tâm hiện lượng, chẳng đạt các pháp duy tâm, vốn không có sanh cũng không có chỗ diệt. Vọng thấy sanh diệt, vọng phân tánh tướng, thường chấp vô thường, vô thường chấp thường,

[binh]

10 - NHƯ LAI NÓI RA PHI THƯỜNG - PHI VÔ THƯỜNG, ĐỂ HIỂN TỰ TÂM HIỆN LƯỢNG

Như Lai nói các pháp chẳng phải thường, chẳng phải vô thường, vì chẳng chấp nhận các pháp thực có (ngoại tánh), mà chỉ nói “Ba cõi duy tâm”.
Các pháp dường như có sanh diệt là do tứ đại nhơn duyên hội họp, tạo ra hình tướng, mà thực chẳng có năng tạo- sở tạo, chỉ do vô thỉ vô minh bất giác hiện tiền. Không liễu đạt duy tâm, cho là có năng tạo - sở tạo tức là rơi vào có - không, Cho nên biết tứ đại trong ngoài, sắc tâm các pháp đều do vọng tưởng phân biệt mà sanh tất cả hạnh nghiệp. Các hạnh nghiệp ấy chẳng thật có sanh thì chẳng lại đợi không. Chỉ lìa hai thứ phân biệt có - không thì tự tâm hiện lượng thẳng đó hiện tiền, Vì thế Như Lai nói phi thường - vô thường vậy.

11 - TỔNG TỤNG

Ngoại đạo chấp tất cả vô thường đều do vọng tưởng làm ngu, kỳ thật tất cả pháp không có tướng hoại. Các pháp do tứ đại tạo thành, mà tứ đại do bất giác vọng hiện, nên sanh diệt cũng là tự tướng do chơn như hiện bày. Bởi do chẳng biết tâm lượng lầm cho là vô thường, bị kiến chấp làm chìm. Nếu biết tất cả duy tâm thì hai kiến chấp thường - vô thường cũng duy tâm hiện, thẳng đó, năng nhiếp, sở nhiếp toàn không, không có tác giả. Toàn vọng là toàn chơn, đâu lại có riêng.
Các thứ tà vọng, Như Lai nói đều duy tâm lượng, giác tức Bồ đề, chẳng nhọc chuyển biến. Đây là đến chỗ vọng chấp của ngoại đạo, khiến họ thoạt nhiên biết quấy liền đồng bản đắc.
Như Lai dạy người có thể nói là từ bi cùng tột vậy.

[binh]

NHƯ LAI ĐỆ NHẤT NGHĨA CHÓNG VƯỢT CÁC ĐỊA. RIÊNG HIỂN DUY TÂM.
(Có 5 phần)

1 - ĐẠI HUỆ HỎI CHÁNH THỌ. TRƯỚC CHỈ HÀNH TƯỚNG THẤT, BÁT ĐỊA.

Khi ấy Bồ tát Đại Huệ bạch Phật : Thế Tôn ! Cúi xin vì nói tất cả Bồ tát, Thanh văn, Duyên giác diệt chánh thọ (diệt tận định) thứ lớp tương tục.

Nhập “diệt tận định” tam thừa đều có. Thảy vì đối trị tâm - ý - ý thức của phàm phu, lìa tất cả tâm niệm phân biệt ngã và ngã sở. Chỉ vì nhị thừa chẳng giác tự tâm hiện lượng như huyễn mộng, vì đối trị nên thành thật pháp. Nơi pháp chánh định chưa quên năng - sở, có giác, có hạnh, cho nên chẳng bằng bồ tát thất địa niệm niệm chánh thọ.

Lý do thất địa được niệm niệm chánh thọ, do giác tự tâm hiện lượng rồi xả phương tiện, lìa tất cả tướng tánh tự tánh , được huệ vô sai biệt, đây là nguyên nhơn nhị thừa chẳng có phần.

Nói tóm lại : Nhị thừa diệt tâm, ý, thức cho là thật pháp.
Còn Thất địa Bồ tát giác tự tâm hiện lượng nên không cần diệt, chỉ giữ cho tâm, ý, thức không khởi là được. Cho nên được niêm niệm chánh thọ.

[binh]

2 - TỪ SƠ ĐỊA ĐẾN THẤT ĐỊA CÙNG VỚI NHỊ THỪA , ĐỒNG - KHÁC.

Sơ địa đến thất địa Bồ tát đạt tự tâm lượng nên hay quán tam giới trong ngoài đều do tâm, ý, ý thức bất giác hiện ra, vốn không có ngã sở, chỉ tự vọng tưởng nên ngoài thấy có tánh tướng. Nhị thừa chẳng đạt tự tâm, rơi vao hai bên có - không, khởi cảnh giới năng thủ - sở thủ, cho nên tuy cùng với lục địa đồng một chánh thọ mà Bồ tát liễu đạt tất cả tánh không có tướng tự tánh mà vào chánh thọ. Nhị thừa giác các thứ tướng khác mà vào chánh thọ

3 - BÁT ĐỊA TAM MUỘI GIÁC TRI

Ở vị trí Bát địa Bồ tát cũng hưởng tam muội hỷ lạc như ở Niết bàn của nhị thừa, nhưng bát địa Bồ tát được chư Phật gia trì nên không đắm nhiêm hỷ lạc, không vào Niết bàn, ở lại làm đầy đủ hạnh Bồ tát cho đến Phật địa.
Kinh Hoa Nghiêm nói : Bồ tát Bát địa được mười phương Như Lai đồng thanh khuyến phát , bảo “Chỗ sở đắc của ông, Nhị thừa cũng có. Phải nhớ vô lượng bất khả tư nghị công đức” (tức Phật địa).

[binh]

4 - THẤT ĐỊA XẢ LY TAM MUỘI, HIỆN TỰ TÂM LƯỢNG

Thất địa sanh nhơn đã đoạn, đồng với nhị thừa, rất dễ đắm nhiễm nên vì phân biệt.
Người khéo phân biệt thì tâm, ý, ý thức đều do tự tâm hiện, không có ngã và ngã sở. Không ngã thì nhiếp thọ không người. Không sở thì nhiếp thọ không pháp. Không người không pháp thì lìa vọng kiến đồng tướng, dị tướng
Nhị thừa giác các thứ dị tướng, vọng kiến chánh định, nên dễ chấp lấy Niết bàn. Cho nên nói “chẳng khiến Bồ tát chẳng giác tự tướng cộng tướng, chẳng rành về Thất địa, rơi vào lối tà của ngoại đạo”.
Lại nói “kia thật không có hoặc sanh hoặc diệt, trừ tự tâm hiện lượng”.
Như Lai trước sau nêu cao, bảo vệ pháp môn duy tâm. Nghĩa là duy tự tâm, không có các địa thứ lớp. Lại cùng tất cả hành tướng trong tam giới, khi giác tự tâm hiện lượng thì được không thật có. Từ không thật có kiến lập tất cả pháp, vì độ kẻ bất giác chẳng phải vì người giác.

Thanh văn, Duyên giác khi đăng quả, tất cả tưởng niệm về thế gian, xuất thế gian hằng dứt, chỉ chẳng rành tự tâm lượng bèn bị tập khí tự tướng - cộng tướng ngăn che, thấy có pháp ngoài tâm, khởi tưởng Niết bàn, không có huệ tịch diệt.
Bồ tát bát địa giác tự tâm hiện lượng, không có năng thủ - sở thủ, thấy tất cả pháp chẳng phải riêng có, hằng lìa tâm, ý , ý thức và các thứ tướng trong tam giới, chuyển thân vọng tưởng làm “Tự giác thánh trí”, ý thánh trí sanh đến cứu cánh giác địa (Phật địa). Cho nên nói “Vọng tưởng chẳng sanh,

Giống như người trong mộng qua sông, chưa qua đã thức dậy. Bèn suy nghĩ, không biết tốt hay xấu, tà hay chánh.
Cũng vậy, Nhị thừa đăng quả, do tập khí vọng thấy tự tướng - cộng tướng khởi tưởng Niết bàn, mà thật đều từ tự tâm hiện ra, không có nhơn pháp, cũng không có cảnh giới năng độ, sở độ.
Cũng lại như thế. Bồ tát đắc đệ bát địa mới thấy chỗ sanh vọng tưởng. Nghĩa là giác tự tâm hiện lượng, đạt tất cả vọng tưởng đều do bất giác vọng thấy có - không, đến đệ bát địa các vọng tưởng dứt, mới thấy chỗ sanh vọng tưởng. Thấy chỗ sanh vọng tưởng mới biết từ sơ địa đến đệ thất địa đã có tất cả pháp tướng trọn như mộng huyễn, được trí phương tiện bình đẳng , độ tâm năng sở vọng tưởng hằng dứt, liền dùng huệ phương tiện tự lợi, lợi tha đến cứu cánh Phật địa. Đây là Bồ tát vô trụ xứ Niết bàn, lìa tâm, ý, ý thức đối tất cả chỗ không, hoặc phương tiện, được vô sanh nhẫn, đây là đệ nhất nghĩa pháp không thật có tịch diệt. Nên nói “Nơi đệ nhất nghĩa không có thứ lớp tương tục, nói pháp không thật có vọng tưởng tịch diệt”.
Không thứ lớp là không có các địa thứ lớp.

[binh]

5 - TỔNG TỤNG

Tâm lượng không thật có ………………. Đây trụ đến Phật địa
Khứ, lai và hiện tại………………………. Ba đời chư Phật nói.

Bài kệ thứ nhất nói các địa Phật đều không thật có, thảy là một duy tâm, ba đời Như Lai không có nói khác

Tâm lượng địa đệ thất…………………… Không thật có đệ bát
Hai địa tên là trụ………………………….. Phật địa tên tối thắng

Bài kệ thứ hai nói thất địa chưa lìa tâm lượng, bát địa lìa nhưng chưa cứu cánh, chưa phải hành xứ của Như Lai

Tự giác trí và tịnh………………………….Đây tức là địa ta
Chỗ tự tại tối thắng………………………. Thanh tịnh khéo trang nghiêm

Bài kệ thứ ba về sau đều nói về Phật địa. Tự giác trí và tịnh tức là trí và tịnh dung nhau , nên nói “pháp thân sáng suốt cùng pháp thân vô cấu” hiệp hai nghĩa này thành tựu Như Lai tự giác

Bồ tát thập địa hiện thân rộng lớn ánh sáng chiếu soi, do đó đại hóa, tiểu hóa tùy thuận hóa khắp giáp hiện tại, hoặc trước, hoặc sau, đã có kiến lập thừa đều là nhất thừa, thứ nào cũng là Phật thừa. Bởi vì sơ địa cho đến thập địa, một địa tức tất cả địa, tất cả địa tức một địa.
Ở đây Như Lai kiến lập pháp môn đệ nhất nghĩa, chóng trừ các địa riêng bày duy tâm

[binh]

NHƯ LAI CHÁNH GIÁC THƯỜNG TRỤ
Có bốn phần

1 - CHÁNH GIÁC CHẲNG ĐỒNG LỖI TẠO TÁC

Đai Huệ hỏi Như Lai là thường hay vô thường ?
Phật trả lời Như Lai chẳng phải thường, chẳng phải vô thường.
Vì sao ?
Nếu thường thì đồng với thần ngã của ngoại đạo, là tác giả tạo tác ra pháp giới, vũ trụ.
Như Lai cũng không phải do cái gì tạo tác ra. Nếu do tạo tác tức là có sanh nhơn, mà có sanh thì có diệt.
Như Lai là thể thanh tịnh vốn sẵn có, do các pháp tu vô vi mà liễu ngộ ra, Các pháp tu này gọi là liễu nhơn, Như Lai là sở liễu.
Như Lai thế thanh tịnh, vốn trống không, lấy gì mà tác, cho nên không có chỗ tác, hay nói cách khác : không có gì có thể tạo ra Như Lai.

Như Lai chẳng phải vô thường, vì không phải sở tác (cái được tạo ra)
Như Lai cũng có tác, như lục độ, vạn hạnh v.v… nhưng đều là thuận theo tánh của Như Lai, là tánh bình đẳng của pháp giới, không có nhơn riêng, nên không đồng với sở tác.

[binh]

2 - CHÁNH GIÁC TRÍ VÔ GIÁN THƯỜNG BÀY HIỆN

Hư không chẳng phải thường, vì không thực có, chẳng phải vô thường vì không thể hoại diệt.
- Ví như có một vật chiếm chỗ trong hư không, Cái hư không mà vật đó chiếm chỗ và cái hư không ở ngoài là một, nhưng khác ở chỗ một cái (bị chiếm) có hình tướng, còn một cái không có hình tướng.
Thể của Như Lai cũng như hư không, nhưng khác ở chỗ tự có nhận biết.
- Như lai tác động lên các vật chẳng giống các vật tác động lên nhau. Giả sử hai vật hủy hoại nhau là do tác động từ bên ngoài, còn Như Lai thể hiện sự vô thường lên các vật thì các vật tự hủy dần dà theo thời gian.
- Hư không “vô tác” vì không thể “tác”. Còn Như Lai “vô tác” là “tác” mà không có chủ thể. (vì vô ngã nên tác mà như không tác) thí dụ Như Lai tác động tính vô thường lên các pháp.
- Như lai có bốn đức :
Thường là thường hằng, không bị hoại theo thời gian.
Lạc : là có nhận biết sự vui vẻ.
Ngã : là tự làm chủ, không một pháp nào ảnh hưởng được tới Như Lai
Tịnh : là luôn luôn trong sáng, không lỗi.
(trg 9)

[binh]

3 - NHƯ LAI TÁNH THƯỜNG BÌNH ĐẲNG


Dù có Đức Phật ra đời hay không có đức Phật ra đời, chân như, bản giác đó vẫn thường trụ, vẫn hiện diện, nhưng nó chẳng phải hư không, chẳng phải vật (giác tưởng). Trí Bát nhã không hề gián đoạn, luôn hiện diện, nhưng người mê thì lầm gọi nó là tâm, ý, ý thức, khiến trôi lăn trong luân hồi. Người ngộ thì chẳng thấy tâm,ý, thức, 18 giới (ấm, giới , nhập), chỉ thuần một tánh viên giác tịch tĩnh.

Ngộ do Bát nhã huân tập.
Mê do tâm, ý, ý thức, 18 giới huân tập.

Chúng sanh chẳng thành Vô thượng Chánh giác, xét tột mà nói chẳng ngoài ngôn thuyết phân biệt hai thứ lỗi lầm. Do phân biệt mà khởi ngôn thuyết , lại nhơn ngôn thuyết mà sanh phân biệt. Chỗ nương của ngôn thuyết là lỗi tại phân biệt. Cho nên cái biết phân biệt diệt thì hai kiến chấp chóng lìa, không rơi vào ngu phu huệ chẳng tịch tĩnh, khởi huân tập thường - vô thường.

Nếu bỏ phân biệt, giác được nguồn chơn tự chứng bên trong, chẳng rơi vào đoạn - thường.