- Việt dịch và lược giảng: Tỳ kheo Thích Thiện Nhơn
01. Ba cõi, mười thế giới là?LỜI NÓI ĐẦU
Từ Pháp giới, còn gọi là Pháp giới Tánh, theo Duyên cảm, Nghiệp duyên của chúng sinh, hình thành thô tướng: Sắc Thọ Tưởng Hành Thức, là những yếu tố cấu tạo thành chúng sanh trong ba cõi - Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới. Nói chí lý, là hình thành 10 thế giới: Phật giới, Bồ tát giới, Thinh Văn giới, Duyên giác giới, A Tu la giới, Chư Thiên giới, Nhơn giới, Ngạ Quỷ giới, Súc sinh giới, Địa ngục giới. Trong đó, Sắc thọ tưởng hành thức là Ngũ uẩn thế gian; A Tu La, Trời, Người, Ngạ Quỉ, Súc sinh, Địa ngục giới là Hữu tình thế gian; Thanh văn, Duyên giác, Bồ tát, Chư Phật là Chánh giác thế gian (Kinh Hoa Nghiêm).
02. Hành-giả làm sao giữ được "Nếu ai muốn biết cảnh giới Phật. Thì hãy giữ tâm thanh tịnh như hư không. Không còn phiền não và chấp thủ. Thì mọi hoạt động đều không chướng ngại."Dù sai khác về ba loại thế gian, nhưng căn bản vẫn là một vì cùng một Pháp giới, Pháp tánh như nhau. Do đó, nếu ai nhận chân được lý Pháp giới, thì tỏ ngộ Chơn lý, đồng với Chánh giác thế gian. Thế nên Kinh Hoa Nghiêm nói: "Nếu ai muốn biết cảnh giới Phật. Thì hãy giữ tâm thanh tịnh như hư không. Không còn phiền não và chấp thủ. Thì mọi hoạt động đều không chướng ngại." Quả thật, Chư Phật đã đạt được ý nghĩa ấy và chứng được chơn lý, đó là Phật Tỳ Lô Giá Na, trong đó bao hàm ý nghĩa Báo Thân Lô Xá Na và Ứng hóa thân Thích Ca Mâu Ni.
03. Ba thân, bốn trí dùng hòa không chướng ngại là...Từ đó cho thấy, Đức Phật ngồi dưới cội Bồ đề, Thành đạo là Ứng hóa thân, là Phật Thích Ca. Nhưng Hóa thân không ngoài Báo thân và Pháp thân, như vậy dù là ba thân nhưng là một thể. Thế nên Kinh Pháp Bảo Đàn nói: "Ba thân nhưng là một Thể (Pháp giới). Bốn Trí tại tâm Ta. Ba Thân, Bốn Trí dung hòa không chướng ngại. Ứng hóa theo duyên mặc tùy tình".
04. 10 pháp Ba la mật, 10 điều thiện, 4 Tâm vô lượng và 4 Pháp nhiếp hóa cùng 5 loại Trí tuệ?Như vậy, khởi đầu Đức Phật cũng là một chúng sinh trong Pháp giới, và đã nỗ lực tu tập qua hằng vạn Phật sát vi trần số kiếp, thành tựu công đức Phật là Báo thân, y báo, chánh báo trang nghiêm. Ngài đã sử dụng Pháp gì để tu? Sử dụng 10 pháp Ba la mật, 10 điều thiện, 4 Tâm vô lượng và 4 Pháp nhiếp hóa cùng 5 loại Trí tuệ. Như vậy muốn được Chánh báo, y báo trang nghiêm thì phải tu nhân, do tu nhân nên Chứng quả. Thế nên Cổ đức có câu: "Muôn hạnh trông về Bi Trí Dũng, những mong sáng tỏ bậc Siêu Trần".
05. Thái Tử Đại Oai Quang và Thiên Vương Ly Cấu Phước Đức Tràng là...Ngày nay, tất cả chúng sanh nói chung, những người tham dự Pháp hội Hoa Nghiêm nói riêng, sau khi nghe Phật trình bày lại sự tu tập của mình trong vô số kiếp quá khứ, thực hành bao nhiêu công hạnh, thành tựu bao nhiêu công đức, trí tuệ tuyệt vời, an lạc giải thoát vô song, thì tất cả đại chúng đều phát tâm tu hành như Phật, mong chứng quả như Phật, với một thế giới Tâm linh (Chánh báo - Pháp thân) Y báo (Thân thể - thế giới: Báo thân, Báo độ) như Phật. Và tin tưởng rằng, mình sẽ đạt được như Phật. Vì Đức Phật đã bắt đầu bằng một chúng sinh tu hành thành Phật, hiệu Tỳ Lô Giá Na, điển hình nhất là Thái Tử Đại Oai Quang và Thiên Vương Ly Cấu Phước Đức Tràng là hai tiền nhân tiêu biểu của Phật Tỳ Lô Giá Na.
06. Nội dung của đoạn này là...Từ những ý niệm và niềm tin sâu sắc đó, khởi động tu hành, mà người điển hình tiêu biểu là Thiện Tài đồng tử, đại diện cho chúng sanh đã phát tâm tu hành theo Phật.
Nhưng tu như thế nào? Tất nhiên phải y như lộ trình Phật đã đi qua là: Bồ tát Thập Tín, Bồ tát Thập trụ, Bồ tát Thập hạnh, Bồ tát Thập Hồi hướng, Bồ tát Thập địa, Bồ tát Đẳng Giác và Lý Chứng Diệu Giác thành Phật (Sơ phát tâm tức tiện thành Chánh giác). Qua đó, Thiện Tài Đồng tử đã đạt được ý nguyện dù trong một thời gian ngắn, còn nhỏ bé, nhưng chân lý thì không có hạn cuộc, cho nên dù ai, bất cứ thành phần nào, lớn hay nhỏ, trai hay gái v.v hễ tỏ ngộ Chân lý thì thành Phật, là Giác ngộ như nhau.
07. Tại sao ta...Cảm tạ ân đức của Dịch giả Tỳ kheo Thích Thiện Nhơn? Vì...Qua đó, Thiện Tài Đồng tử đã chứng chơn lý sau khi thành tựu Bồ tát đạo. Như Cổ đức nói: "Thiện Tài Đồng tử tham học với 53 vị Hiền Thánh. Trong thời gian ngắn đã vượt qua 4 độ là Phàm Thánh đồng cư độ, Phương tiện hữu dư độ, Thật báo trang nghiêm độ và Thường Tịch quang tịnh độ. Thường Tịch Quang tịnh độ là Hoa Tạng thế giới trang nghiêm, là Phổ Quang Minh Trí, Phổ Quang Minh Điện, là Điện Pháp giới” (theo Kinh Mật nghiêm).
Từ những ý nghĩa thực tiễn ấy, Kinh Hoa Nghiêm đã phác họa một lộ trình tu chứng cho tất cả những ai mệnh danh là Bồ tát, phát tâm Bồ đề, mong cầu tu hành thành Phật, thì đây chính là điều làm căn bản của sự thực hành theo Chánh pháp Hoa Nghiêm. Như Cổ đức nói:
"Bồ đề tâm tự thuở nào
Xưa nay thanh tịnh làu làu gương xưa
Muốn tu chứng đạo Chơn thừa
Bồ Đề tâm nguyện sớm trưa tu trì".
Và đấy cũng là ý nghĩa bốn phần của Kinh Hoa Nghiêm. Tin chắc, Tỏ ngộ, Thực hành và Chứng nhập Pháp giới của toàn bộ Kinh Hoa Nghiêm vậy.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 11 năm 2008
Tỳ kheo Thích Thiện Nhơn
Kính ghi
